|
 |
 |
 |
 |
|
Tekrarlayan dayaktan tek başınıza kurtulamazsınız
Üst üste tekrarlayan dayaklar hayatınızın bir parçası haline geldiyse; bu sorunu tek başınıza çözmeniz artık çok zor! Uzmanlara göre her tokatın sonu terapide bitmemeli. Ancak, rutinleşen şiddetten yardım almadan kurtulmanız da pek mümkün değil.
İstanbul Tıp Fakültesi Psikiyatri Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Doğan Şahin, dayak yiyen kişinin psikolojisiyle ilgili merak edilen soruları yanıtladı.
Dayak yemek bir alışkanlığa dönüşebilir mi?
Kötü alışkanlık olarak nitelenen şeylerin hemen hepsi, kişiye zevk veren ama sağlığa zararlı olan şeylerdir. Dayak yemekten zevk alan bir insan yoktur. Sık dayak yiyen ve bu durumdan kurtulamayan kişiler, bunu bir alışkanlık haline getirdikleri için değil, koşullarının yarattığı çaresizlik dolayısıyla bu durumdan kurtulamazlar. Ancak, kişinin hissettiği bu çaresizlik her zaman nesnel bir durum olmayabilir, bazen bir kişi aslında içinde bulunduğu koşullardan çıkma olanağına sahip olsa bile; yalnız kalmak ve hayatla tek başına başa çıkamamak gibi çeşitli korkular nedeniyle bir çözüm bulamıyor olabilir. Kocası tarafından aşağılanmalara ve şiddete maruz kalan kadınların bir kısmının çocukluklarında da benzer özellikleri olan bir anne-baba ilişkisi olur. Yani kendi annesi de babası tarafından benzer muamelelere maruz kalmıştır. Çocuk da kadınerkek ilişkisinin böyle olduğunu düşünerek, erkeğin kadına kötü davranması ve dayak atmasının doğal olduğu fikrini zihnine yerleştirmiş olabilir. Dolayısıyla da doğal karşıladığı bu durumu değiştirmek için bir çaba sarf etmeyebilir. Dayak yiyenin buna karşı aktif bir tutum almaması, onun durumdan memnun olduğu anlamına gelmez.
KADINLAR DA DAYAK ATAR
Hep kadınlar mı dayak yiyen grupta oluyor?
Hayır, kadın-erkek ilişkilerinde kadınlar daha çok dayak yeseler bile, anne-çocuk ilişkilerinde genellikle dayak atan taraf kadındır. Dayak hep eşitsiz bir ilişkide ortaya çıkar. Bir tarafın fiziksel, ekonomik ve sosyal konum gibi çeşitli açılardan daha güçlü, diğer tarafın da daha zayıf olduğu bir durum söz konusudur. Aynı zamanda dayak yiyenin, dayak atanın desteğine ve yardımına gereksinimi olabilir. Dayak eşitsiz bir güç ilişkisinde güçlü olan tarafın, zayıf tarafı suistimali olarak da yorumlanabilir.
Dayak yiyen insanlarda ne gibi psikolojik sorunlar oluşuyor?
Yaşamı tehdit eden ya da bedensel bütünlüğe zarar veren ve kişide dehşet duygusu uyandıran dayak olaylarından sonra, travma sonrası stres bozukluğu gibi ciddi ruhsal sorunlar ortaya çıkabilir. Öte yandan çok şiddetli olmasa bile tekrarlayan dayak ve aşağılamalar, kişide kendine güvenin azalması, kendilik saygısının yitirilmesi ve çekingenlik gibi kişilik özelliklerinin gelişmesine ve süren çaresizlik duyguları depresyona neden olabilir.
KİMSE DAYAĞI HAKETMEZ
Dayağı affetmek ve unutmak mümkün mü?
Bu kimin ve hangi koşullarda dayak attığına göre değişir. Sözgelimi dayak yiyen kişi, dayağı kendine göre hak ettiğini ya da kışkırtıcı davrandığını düşünüyorsa affetmesi daha kolayken, haksızlığa uğradığını düşünüyorsa da daha zordur. Keza bağımlı olduğu ya da yardımına muhtaç olduğu birinden dayak yiyen bir kişi, onu affetmek zorunda olduğundan unutmayı ve affetmeye çalışmayı tercih edebilir. Küçük bir çocuk, anne ya da babasının dayağını, işsiz ve kendi başına yaşamını sürdürmeyeceğini düşünen bir kadın, kocasının dayağını onların desteği olmaksızın yaşamını sürdüremeyeceğinden unutabilir.
Dayağı hak etmek mümkün mü?
Tabi ki değil. Bir insanın herhangi bir hata ya da karşısındakini sinirlendirebilecek bir şey yapabilir ama sağlıklı olan sorunların konuşularak halledilmesi veya halledilemiyorsa bile bunun tolere edilebilmesidir.
Dayak yiyen insanların sizce bu süreçten sonra mutlaka psikoterapi görmeleri gerekir mi?
Her dayak yiyenin mutlaka terapi görmesi gerekmez. Ancak yakın bir ilişki içinde tekrarlayan şekilde dayak yiyen birinin psikolojik destek görmesi gerekebilir.
Dayak yedikten sonra bunun ruhumuzda çok derin yaralar oluşturmaması için sizce en doğru hareket nedir?
Dayağın şiddeti, tekrarlayıp tekrarlamadığı, dayak atanın kimliği, dayak atana karşı hissedilenler, dayak atanla ilişkinin niteliği, dayak yiyenin olayı nasıl anlamlandırdığı gibi etkenler dayağın ne ölçüde yaralayıcı olacağını belirlerler. Dolayısıyla da her durum için geçerli bir reçete verme imkanı yoktur. Belki sadece dayak atana karşı pasif ve boyun eğici olmamak genel bir ilke olarak söylenebilir. Bu hem ileride tekrarlayacak dayakları önleyebilir hem de çaresizlik, ezilmişlik ve edilgenlik gibi bir travmanın yaralayıcı olmasını sağlayan temel niteliklerinin etkisini azaltır.
BÜYÜYÜNCE UYGULANIYOR
Sizce toplumsal statüleri güçlü olan kadınlar neden dayak yedikten sonra saklıyorlar?
Dayak yemek kişi tarafından genellikle onur kırıcı bir durum olarak algılanır. İnsanlar da şiddete uğramış kişiyi aşağılanmış olarak algılama eğilimi gösterebilmektedir. Dolayısıyla insanlar üzerindeki olumlu izlenimlerini bozmamak için bunu gizlemek isteyebilirler. Ayrıca insanların özel yaşamlarına ilişkin başka hususları olduğu gibi dayak yemiş olduklarını da kamusal alana taşımaları gerekmez. Bunu bir saklama olarak görmemek gerekir. Meselâ bir kişinin cinsel sorunlarını da basına anlatmaması durumunda 'saklıyor' diyemeyiz.
Yıllarca dayak yediklerini saklayan kadınlar, neden son dönemde bunları deşifre etmeye başladı?
Sanırım, dayak yemiş olmak artık bir aşağılanma olarak daha az algılanıyor ve insanlarda dayanışma duyguları uyandırıyor. Dolayısıyla da daha rahat söylüyor olabilirler.
Kendisi dayak yiyen bir kişi dayak atmaya daha mı yatkın oluyor?
Evet, çocukluklarında şiddete maruz kalan kişilerin ileride şiddet davranışı gösterme olasılığı daha yüksektir. Ancak her dayak atanın geçmişinde çok dayak yemiş olması gerekmez.
Esra TÜZÜN
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
