Tüketici fiyatları Nisan 2004'te yüzde 8'li rakamları gördükten sonra 20 aydır düşüşe ara verdi Enflasyon dört ay daha baz etkisinden dolayı yükselişini sürdürebilecek. 2 yılı biraz aşan düşüşü, 2 yıllık durgunluk izleyecek.
Aylar ayları izleyip rakamlar ardı ardına sıralanınca bizlerin de dikkatinden kaçtı. Enflasyonun 20 ay gibi uzun sayılabilecek bir süredir düşmediği görülüyor. Ne zaman ki tek haneli rakamlara inmişiz, orada düşüşe direnç başlamış. Aralık ayı ile gelecek yılın ilk üç ayında enflasyonun düşmeyebileceğini, hatta biraz yükselebileceğini dikkate alırsak, 20 aylık süreyi 24 aya, yani 2 yıla çıkarmak mümkün. Gerçekleşme böyle olacaksa enflasyonda 2 yılın biraz üzerinde düşüş dönemini 2 yıllık durgunluk dönemi izleyecek.
Düşüş dönemi Önce düşüş döneminden başlayalım. Bitişikte bunun bir tablosu var. 2001 sonrası krizde tüketici enflasonu TÜFE, en yüksek yüzde 73.2'ye çıktı. Bu da 2002 Ocak ayıydı. Aynı yılın sonunda enflasyon yüzde 29.7'ye indi. Bu yıl net bir başarı elde edildi. 2003 yılında enflasyon 29.7'den yüzde 18.4'e düştü. İkinci başarılı yılı yaşadık. 2004 için de 18.4'ten 9.32'ye inmişiz. İlk bakışta yarı yarıya bir iniş var. Başarılı bir üçüncü yıl sayılır. Enflasyon, Ocak 2002'den başlayan ve Nisan 2004'te son bulan 26 aylık veya 2 yıl 2 aylık dönemde yüzde 73.2'den yüzde 7.87'ye düştü. Neredeyse 10'da birine indi. Ortada çok net bir başarı var.
Sonra patinaj dönemi Ama bitişikte yer alan rakamlar bunun farklı bir tarafını da ortaya koyuyor. Asıl düşüş Nisan 2004'e kadar gerçekleşti. Ondan sonra enflasyonda patinaj dönemi başladı ve rakamlar yüzde 8 civarında dalgalanıp durdu. Yandaki tabloda 2004 başından itibaren hem yeni endekse hem de eski endekse göre aylık ve yıllık tüketici enflasyonu rakamları yer alıyor. Son 20 aylık dönemde tüketici enflasyonu yıllık bazda artık düşmüyor, yüzde 7.08 ile 9.48 arasında dalgalanıyor. Son olarak kasım ayında yüzde 7.61 düzeyinde belirlenen yıllık enflasyonun 2005 hedefi olan yüzde 8'de kalabilmesi için, aralık ayı rakamının yüzde 0.68'i aşmaması gerekiyor. Ağustos ayından bu yana ise enflasyon aylık bazda 0.85 ve üzerinde çıktı. Yani eğilim yüksek düzeyde seyrediyor. Bu da aralık ayında 0.68'in altında kalınması olasılığını azaltıyor. Yani yılsonunda hedeflenen yüzde 8'in biraz üzerinde kalınma ihtimali daha fazla.
Eski endeks ne diyor? Enflasyonun düşüşe direndiğini hatta kısmen yükselişe geçtiğini 2004 bazlı TÜFE Endeksi yani eski endeks de ortaya koyuyor. Bitişikte bunun da bir tablosu var. Bu tabloya baktığımızda Nisan 2004'te TÜFE yıllık bazda yüzde 10.2 iken Kasım 2005'te yüzde 10.54 düzeyinde. Buradaki dalgalanma da yüzde 8.72 ile yüzde 11.23 arasında gerçekleşmiş. Ortada net bir düşüş eğilimi yok.
***
MARTTA % 9.4 ÜST SINIRI ZORLAR Enflasyonda gelecek yılın ilk üç ayı baz etkisi nedeniyle daha zor geçmeye aday. Bitişikteki tabloda görüleceği gibi ocakta yüzde 0.55, şubatta yüzde 0.02 ve martta yüzde 0.26'lık rakamlar endeksten çıkacak. Yerlerine ise yüzde 1'in üzerinde seyreden aylık rakamlar girmeye aday. Yıllık bazda enflasyonun mart ayına kadar yükselişini sürdürmesi daha güçlü bir olasılık. Faizde ihtiyatlılık- Hatta TEB Başekonomisti Emin Öztürk, Merkez Bankası'nın mart ayında yüzde 9.4 olarak belirlediği enflasyon hedefi bandının üst sınırının aşılması tehlikesi bulunduğunu tahmin ediyor. Öztürk hazırladığı Haftalık Bülten'de bu konuda şu görüşü savundu: "Kasım ayı verileri enflasyonda bu yılın ilk aylarından beri süregelen patinaj döneminin devam ettiğini teyid etti. TÜFE'de 2002 yılından beri görülen düşüş eğiliminin durakladığı görülmektedir. Ayrıca, bu yılın ilk aylarında kaydedilen düşük rakamların yaratacağı düşük baz etkisi nedeniyle yıllık TÜFE'nin gelecek yılın ilk üç ayında artması ve yüzde 9'un üzerine çıkması sürpriz olmayacaktır. Bu durumda Merkez Bankası'nın Mart 2006 sonu için ilan ettiği bandın üst sınırı olan yüzde 9.4'ün aşılması tehlikesi doğmaktadır. Bu öngörü ışığında Merkez Bankası'nın gelecek dört ayda alacağı faiz kararlarında ihtiyatlı davranmasını beklemekteyiz."
Ciddi tedbirler alınır Emin Öztürk "Enflasyonda Patinaj Dönemi" başlığıyla hazırladığı enflasyon değerlendirmesinde de, Mart 2006 sonu itibariyle enflasyonun Merkez Bankası'nın belirlediği bandın üst sınırına ulaşması durumunda gündeme gelebilecek önlemler için şunları kaydetti: "Bunun gerçekleşmesi IMF performans kriterlerinden birisinin aşılmış olmasına benzer bir durum anlamına gelecek. Açık enflasyon hedeflemesi ve IMF'ye verilen taahhütler çerçevesinde Merkez Bankası ile Hükümet'in ciddi tedbirler almasını gerektirecektir." Bu rakamları gördükten sonra, Merkez Bankası enflasyon hedeflemesinde iyi ki "belirsizlik alanını" geniş tutmuş, demekten insan kendini alamıyor. Çünkü daha ilk çeyrekte başarısızlık riski ile karşılaşmak enflasyon hedeflemesine kötü bir başlangıç olurdu. Buna karşılık enflasyonun 20 aylık direnişinin ardından yeni bir düşüş dalgası yakalamak için, işin sıkı tutulmasının gereği ortada. Enflasyonda sıkışmaya doğru mu gidiyoruz ne?
Sonuç "Deneyim çokacımasız bir öğretmendir. Önce sınav yapar, sonra ders verir" V. Saunders
