kapat
   
SABAH Gazetesi
 
    Yazarlar
    Günün İçinden
    Ekonomi
    Gündem
    Siyaset
    Dünya
    Spor
    Hava Durumu
    Sarı Sayfalar
    Ana Sayfa
    Dosyalar
    Teknoloji
    Arşiv
    Etkinlikler
    Günaydın
    Televizyon
    Astroloji
    Magazin
    Sağlık
    Cumartesi
  » Aktüel Pazar
    Otomobil
    İşte İnsan
    Sinema
    Turizm Rehberi
    Çizerler
Bizimcity
Sizinkiler
emedya.sabah.com.tr
Google
Google Arama
 
İnsanın sahibi kedi
İnsanın sahibi kedi

İnsanın ideal arkadaşı olan kedi 9 bin yıllık tarihinde kuralları hep kendi koymuştur. Onlar bizim kedilerimiz değil, biz onların insanlarıyız.

Bütün canlılar gibi Kedi'nin de bir evrimi vardır. Bugüne kadar bir kedi Darwin çıkmadığı için, bu "kedinin evrimi" sorunuyla zoologlar ve jeologlar uğraşıyorlar. Kedinin mensup olduğu familyanın ilk türleri 4 milyon yıl kadar geriye gidiyor. Bundan 1,8 milyon yıl önce, jeologların Pleistosen adını verdikleri dönemin başında, bugünkü evcil kedinin doğrudan atası sayılan orman kedisi (Felis silvestris) ortaya çıkmış, İkinci Buzul Çağı'nın sonlarında hızla Avrupa, Asya ve Afrika'ya yayılırken, üç ana tip halinde evrimleşmiştir: Avrupa orman kedisi, Afrika eldivenli kedisi ve Asya süslü kedisi. Bizim bugün evcil kedi dediğimiz tür (Bu kedilerin serserisi veya lümpeni sokak kedisi de dahil), Felis silvestris catus adını almaktadır. Türkçe de dahil, Batı dillerinin çoğunun kedi kelimesi bu Latince terimden gelir. Bu tür, Afrika eldivenli kedisi ile İran, Pakistan ve Hindistan'da yaşayan, insana doğal bir yakınlık gösteren süslü kedinin karışımı olan tekir bir türün, MÖ 4500'lerde Mısır'da evcilleştirilen atalarından oluşmuştur. Arkeologlar, Filistin'deki Jeriko'da neolitik döneme ait ilk insan yerleşimlerinden birinde kedi kemikleri bulmuşlardır (MÖ 7 binler). Bu da kedinin evcilleşme sürecini açıklayan unsurlardan biri olmaktadır. Önce yemek artıklarını paylaşan bir misafir, sonra insanın çevresinde yaşamaya başlamış, nihayet eve girerek baş köşeye yerleşmiştir. Eski Mısır'da farelere karşı başarısından ötürü çabucak kutsallaşan kedi, Yeni İmparatorluk Çağı'nda Mutluluk Tanrıçası (Baştanrı Ra'nın kızıdır) Bastet ile özdeşleşmiştir. Bu tanrıça, heykel ve resimlerde kedi biçiminde tasvir edilmektedir. Eski Yunanlı tarihçi Herodotos, "Mısırlılar yangını söndürmeye uğraşmazlar" diye aktarmaktadır, "Sadece bakarlar. Onlara göre, kediler koşarlar ve kendilerini ateşe atarlar. Böylece canlarını feda ederek yangını söndürürler. Oradaki insanlar kedilere hüngür hüngür ağlarlar ve yangın hiçbir müdahale olmadan söner." Mısır'da kedi kutsaldır. Bir kedi öldüğünde sahibi mateme girer, kedisine saygısını göstermek için kaşlarını kazıtır. Bu kutsallık öyle bir boyuttaydı ki, arkeologlar Nil boyunca tapınak yakınlarında devamlı kedi mezarlıkları buluyorlar. Bu mezarlarda o kadar çok mumyalanmış kedi bulundu ki, tarlaları gübrelemek için ve gemilerde safra olarak kullanıldı.

YAKILDILAR
Kedi, Eski Yunana Mısır'dan gelmiştir. Aristophanes, Atina çarşısında kedi satışlarının iyi kar bıraktığını yazmaktadır. Buradan Roma'ya geçen kedi, özgürlüğün simgesi haline gelmiş, tanrıça Diana kediyle özdeşleştirilmiştir. Orta Çağda ise, kilise, özellikle kara kediyi cadılarla özdeşleştirmiştir. Kedi tarihinin en korkunç yüzyılları dini taassup ile başlamış, milyonlarca kedi cadı oldukları gerekçesiyle canlı canlı yakılmıştır. Ama kedi intikamını kötü alacaktır. Kedinin yokluğunda fareler ortada cirit atmaya başlayınca, Avrupa veba salgınlarından bir türlü kurtulamaz olmuştur. Orta Çağda kedi yokluğunun en iyi örneğini Hamelin Kavalcısı adlı ünlü Alman masalı verir. Hamelin kasabasını fareler basar ve onları kediler değil, bir kavalcı kovar. Orta Çağ veba salgınlarının en dehşetlisi, 14. yüzyıldaki Kara Ölüm'dür. Avrupa nüfusunun % 40'ını yok eden salgın, kedinin nasıl dehşetengiz bir intikam aldığını gösterir. Kedi, Avrupa'da tahta Victoria döneminde çıkmaya başlamıştır. Bu çağda yaşayan ünlü İngiliz romancı Lewis Caroll (asıl adı Charles Lutwige Dodgson, bir Oxford profesörüdür), 1865'te Alis Harikalar Diyarında'yı yayınladı ve ünlü Chester kedisini lanse etti. Esrarengiz gülüşüyle müthiş sivri dişlerini açığa çıkartan bu kedi figürü ile 1872'de yayınladığı Aynanın Öteki Tarafı'ndaki dişi kedi Dinah ve iki yavrusu Kardelen ile Kitty gibi çok daha yumuşak figürler, Avrupa çifte kedi anlayışının kurucusu oldular. Avrupalılar, bu hem vahşi, hem yumuşak hayvana aşık oldular, özellikle kız çocukları.

GÜÇLÜ KARAKTERLER
Kedi Japonya'ya 1000 yıllarında girdi ve kısa bir süre sonra tahta çıktı. Amerika'ya ise 1749 gibi geç bir tarihte girmesine rağmen, bugün dünyanın en kalabalık kedi kolonisi bu ülkede yaşamaktadır (60 milyon). Julius Caesar'ın gördüğü zaman bayılacak kadar korktuğu kedi, 20. yüzyılda Colette gibi kedi hastası bir yazar, Walt Disney'nin Kadife Pençeli Casus (1965) adlı filmi, Jim Davis'in Garfield'i, Philippe Geluch'ün Düşünün Kedi'si, Catwoman filmi (2004) ve 90 yaşını geçen ünlü çizgi kahraman Kedi Felix ve daha binlerce figür tarafından insanın bir numaralı hayvan arkadaşı haline getirilmiştir. Narin fiziği, efsunlu gözleri ve tavırlarıyla güzelliği, cazibeyi, gizemi ve kadını simgeleyen kedi, bağımsızlık, kişilik ve doğallık gibi güçlü karakter özelliklerine sahiptir. Ufak boyu, özerkliği, oyunculuğu, temizliği, onu çağımızın çalışan ve apartmanda yaşayan insanının ideal arkadaşı haline getirmektedir. Ama bilinen 9 bin yıllık tarihi boyunca kuralları hep kedi koymuştur. Onlar bizim kedilerimiz değil, biz onların insanlarıyız.

Mehmet Ali Kılıçbay

DİĞER GÜNCEL HABERLERİ
 Türk gençliği cinselliği medyadan öğreniyor
 Dümbüllü'nün kavuğu Şensoy'da değil bankada
 Bombaların öyküsü
 Şemdinli'de kadın olmak zor zanaat
 Karşı'nın yıldızı Çarşı'nın korkusu
 Kazablanka'nın beyazı, Marakeş'in mavisiyle FAS
 İstanbul'un şöhreti buzula bile ulaştı
 Prensin göz kapaklarından türeyen bitki ÇAY
 'Şöhret beni bozacaksa kalsın'
 Sanat piyasası darmaduman
 Aslan postundaki kedi
 Futbol bahane takımlar şahane
 Kandilli kız lisesi küllerinden doğdu
 Tampondaki iplik parçaları katil otomobili ele verdi
 Gerçek "saf"lık hikayeleri
 Roman ve Film İngiltere'de buluştu
 Hem sergilik hem satılık
 Diyabetliler ayaklarına çok özen göstermeli
 Futbolun kurtuluşu eğitimli taraftarda
    Aktüel Pazar Yazarlar
  » Güncel
    Hobi
    Röportaj
    Gurme
    İyi Yaşa
BALÇİÇEK PAMİR
Ben hırslıyım diyen varsa bu yazıyı okusun
Her zaman...
MEHMET ALTAN
On üç aylıkken öldünüz mü?
Türkiye Şeker Bayramı'nın...
ÖNCEL ÖZİÇER
Gücü kullan, çok yaşa
Önceki akşam Türkiyeİsviçre maçını...
KAZIM KANAT
Sahi siz hiç gemileri yaktınız mı!
Önce Konya...
REFİK DURBAŞ
Cumhurbaşkanlığı Köşkü'nde
Kültür-sanat olaylarının...
Cherooke sağlam bir seçenek
Cherooke sağlam bir seçenek
Chrysler
Amerikan otomobil tarihinin "En etkileyici"...
100 uçak 100 nokta
100 uçak 100 nokta
Uçak sayısıyla birlikte dış hat uçuş noktalarını da artıran Türk Hava...
Kendine on dakika ver
Okuyucularımdan aldığım maillerin çoğunluğu yogaya nasıl...
Ekmek kokusuyla uyanmak
Evde ekmek yapılan günler yeniden başladı. İster makineli ister makinesiz,...
 
    Günün İçinden | Yazarlar | Ekonomi | Gündem | Siyaset | Dünya | Televizyon | Hava Durumu
Spor | Günaydın | Kapak Güzeli | Astroloji | Magazin | Sağlık | Bizim City | Çizerler
Cumartesi | Aktüel Pazar | Sarı Sayfalar | Otomobil | Dosyalar
   
    Copyright © 2003, 2004 - Tüm hakları saklıdır.
MERKEZ GAZETE DERGİ BASIM YAYINCILIK SANAYİ VE TİCARET A.Ş.