Petrol fiyatlarının geleceği

Bu yıl değişik bir petrol şoku yaşadık. Eski şoklar gibi ağırlığı hissedilmese de, varil başına 70 dolara fırlayan petrol fiyatları herkesin yüreğini ağızına getirdi. Daha sonra gerileyen fiyatlara karşın tansiyon hâlâ düşmedi. Bu hafta New York bazlı ham petrol future satışlarında 60 dolarlık fiyatlar geçerliliğini koruyor .
Bu süreçte artan petrol fiyatlarının enflasyona yansımamasının kredibilitesini merkez bankaları topladı . Birçok ülkede fiyat istikrarını korumak ve kollamakla görevlendirilen merkez bankalarının geçmişte enflasyonla savaşta sağladıkları başarı ve güven, petrol fiyatlarının maliyet enflasyonu yoluyla fiyatları etkilemesini şimdilik önledi.
Firmalar, artan enerji maliyetlerini, kâr oranlarını düşürerek fiyatlarına daha az oranlarda yansıttı. Enflasyona karşı merkez bankalarının faiz aracını kullanma maliyetinin kendileri için daha fazla olmasından çekindiler.

Suudi Arabistan'ın rolü
Önümüzdeki döneme ilişkin bekleyişlerde, petrol talebinden çok, arzının göstereceği tepki öne çıkıyor. Rusya, Irak ve Suudi Arabistan'ın izleyecekleri politika önem kazanıyor . Özellikle, büyük petrol rezervlerine sahip Suudi Arabistan'a büyük görev düşüyor veya istese de istemese de görev kendisine verilmiş. Bu ülke petrol sektörüne 2009 yılına kadar 14 milyar dolarlık yeni yatırım yaparak günlük kapasitesini 11milyon varilden, 12,5 milyon varile yükseltmek için söz verdi. Yatırımların çoğu "Arap light" diye adlandırılan petrolün çıkarılması amacı ile yapılacak.
Geçen hafta Uluslararası Enerji Ajansı'nın ekonomisti Fatih Birol'un ilginç bir demeci Financial Times gazetesinde yayınlandı. Fatih Birol, yıllardır bu sektörde çalışan ve konusunu iyi bilen bir uzmandır. Bir şeylerden şüphelenmiş ki, "Suudi Arabistan sözünü tutmayıp bu yatırımlardan vazgeçer ise, hampetrol fiyatı 2030 yılında yüzde 50 daha pahalılaşır " diyor.

Tahminler 50 dolarda
Petrol fiyatının oluşumunda önemli faktör olan talep yönünün durumu, arz yönüne kıyasla daha belirgin. Yıllık olarak, 1974 ile 2003 yılları arasında yüzde 1,3, 1994 ile 2003 yılları arasında ise yüzde 1,79 oranında artış gösteren petrol talebinin bu trendi, 2004 yılında büyük sapma gösterdi. Çin ve ABD'nin katkılarıyla talepte yüzde 3,7'lik bir yükseliş gözlendi. Buna bir de yetersiz rafineri kapasitesi eklenince, fiyatlar 70 dolara dayandı. Bu çerçevede önümüzdeki dönemde, yıllık talep artışının yüzde 2'den daha aşağıya düşürülmesi zor görülüyor.
2010 yılına yönelik ham petrol fiyat tahminlerinde, arzın talebi güçlükle karşılayacağı ve piyasaların dalgalı bir dönem geçireceği bekleniyor. Bu şartlarda , 40 dolarlık fiyatları görme olasılığı olanaksız gibi. En iyimser tahminler, önümüzdeki 5 yılda fiyatların 50 dolar civarında kalabileceğini işaret ediyor. Ancak, talep beklenenin üzerinde artar ve Suudi Arabistan da ek kapasite arttırıcı yatırımları yapmazsa, 65 dolar gibi dünya ekonomilerini olumsuz etkileyecek bir fiyatın oluşumunu da göz ardı etmemek gerekiyor. Uzmanlar böyle söylüyor.