kapat
   
SABAH Gazetesi
 
    Yazarlar
    Günün İçinden
    Ekonomi
    Gündem
    Siyaset
    Dünya
    Spor
    Hava Durumu
    Sarı Sayfalar
    Ana Sayfa
    Dosyalar
    Arşiv
    Etkinlikler
    Günaydın
    Televizyon
    Astroloji
    Magazin
    Sağlık
    Cumartesi
  » Aktüel Pazar
    Otomobil
    Sinema
    Çizerler
Bizimcity
Sizinkiler
emedya.sabah.com.tr
Google
Google Arama
 
Gen taramasıyla olası hastalıkların önüne geçin
Gen taramasıyla olası hastalıkların önüne geçin
Test sonuçları imha ediliyor
Hangi Gen, Neye Etki Ediyor?

Geleceği genlerden öğrenin

Ankara'daki GENAR Genetik Laboratuvarı'nda ağızdan alınan doku örneğine bakılarak kişinin hastalık riskleri ortaya çıkarılıyor.


Gen taramasıyla olası hastalıkların önüne geçin

Kalp hastalığına yakalanma riskinizi mi merak ediyorsunuz, yoksa kanser olup olmayacağınızı mı? Genetik laboratuvarında gen taraması yaptırıp kaç yaşında, hangi hastalığa yakalanacağınızı ve ne tür önlemler almanız gerektiğini öğrenebilirsiniz.

Benim genlerim sağlam, bana hiçbir şey olmaz" diyorsanız, bir adet "Cellf Kişisel Nutri-Genetik Analiz"i yaptırmanızda yarar var. Çünkü Hacettepe Üniversitesi Teknokenti bünyesinde kurulan GENAR Biyoteknoloji ve Moleküler Genetik Laboratuvarları'nda yapılan bu analiz, genlerinizde taşıdığınız hastalık riskini, ne yiyip içmeniz gerektiğini, yaşam tarzınızı değiştirmezseniz başınıza neler gelebileceğini size tek tek söylüyor. Bu teknolojiyi Türkiye'ye getiren "İleri Tıp Teknolojileri" firmasının kurucusu Dr. Serdar Savaş, daha önce de Sağlık Bakanlığı'nda bakan danışmanlığı, proje koordinatörlüğü ve müsteşar yardımcılığı görevinde bulunmuş. 1993'ten 2001'e kadar Dünya Sağlık Örgütü'nde (WHO) görev yapan ve 1998'de örgütün Avrupa Başkan Yardımcılığına getirilen Savaş, "Dünyada 21. yüzyılın sağlık hizmeti olarak tanımlanan gen tarama işlemini Amerika'dan sonra Avrupa'da uygulayan öncü ülkelerden biriyiz. Gen analizi sayesinde artık çok daha uzun ve sağlıklı yaşamak elinizde" diyor.

* Cellf testi nedir?
Testin tam adı "Cellf Kişisel Nutri-Genetik Analizi". Bu test genetik olarak taşıdığınız, beslenme ve sağlığınızla ilgili olabilecek varyasyonları tespit ediyor. Genlerinizdeki bu değişikliklerin bazıları hastalıklara karşı koruyucu bir etki gösterirken, bazıları da kimi hastalıklara yatkınlığınızı artırabiliyor. Cellf testi sayesinde genlerinizde hangi varyasyonların olduğunu öğreniyor ve genetik yapınıza uygun, bütünüyle size özel en uygun diyeti ve yaşam tarzını seçiyorsunuz.

* Tüm genler taranabiliyor mu peki?
Elbette, insan genom projesi 2000 yılında tamamlandı. Daha önce belirli sayıda gen taranabiliyordu ama artık bilinen 30 bin geni de inceleme şansınız var. Türkiye'de bu türde gen taraması yapabilen tek merkez biziz şu anda. Birçok Avrupa ülkesinde hala böyle bir imkan yok. Biz dünya genelinde öncü ülkelerden biriyiz.

AĞIZDAN DOKU ÖRNEĞİ
* Gen taraması için kişiden ne örneği alınıyor?
Ağız içinden bir fırça sayesinde doku örneği alıyoruz. Çok basit bir işlem, sadece iki dakika sürüyor. Ayrıca bir de formumuz var. Sizin şu anki hayat tarzınız ve beslenme şekliniz hakkında bize bilgi veren bir form. Doku örneğiyle beraber bu formda kutusuna konuluyor ve barkodlanıp laboratuvara gönderiliyor.

* Ne kadar sürede alınabiliyor tarama sonucu?
Üç dört hafta içinde. Aslında dört günde tamamlanabilir bu işlem ama yeterli sayıda örnek toplayamadığınız zaman bir kişi için bunun laboratuvara maliyeti 15 bin dolar civarında. O yüzden aletleri çalıştırmak için doku örneklerinin belli bir sayıya ulaşmasını bekliyoruz.

* Peki çıkan sonuçlar bize neleri söyleyebiliyor? Hangi hastalıklara karşı genetik yatkınlığımız olup olmadığını öğrenebiliyoruz?
Kalp, şeker, kanser, kemik erimesi, Akdeniz anemisi, raşitizm, Alzheimer... Yani aklınıza gelebilecek her rahatsızlığa karşı genetik yatkınlığınız olup olmadığını öğrenmeniz mümkün. Ama sağlık merkezlerinde genlerle hastalık arasındaki ilişkinin ispatlandığı genlere bakılıyor. Biz de Amerika ve Avrupa ülkelerinde olduğu gibi, 18 gendeki 23 polimorfizme yani "değişik durum"a bakıyoruz. Bunun içinde kan yağlarınız, insülin direnciniz, B vitamini kullanımınız, vücudunuzun detoksifikasyon özelliği, antioksidan aktiviteniz, kemik yoğunluğunuz vb. gibi, sağlığınızı riske sokacak her türlü şey incelemeye alınıyor. Bunun sonucunda da örneğin; daha ne kadar sigara içerseniz kansere yakalanabileceğinizi, kolesterolünüzü düşürmezseniz ne zaman kalp hastası olacağınızı söylüyoruz.

* Genetik faktörlerin etkisini ne oranda azaltmak mümkün?
Elbette riski sıfıra indirmek mümkün değil ama önlem alabilirsiniz. Örneğin, kişi bazen diyor ki "Benim dedem 60 yaşına kadar günde iki paket sigara içti hiçbir şey olmadı." Doğrudur, genetik olarak o kişinin antioksidan aktiviteleri ve vücudundan toksin atmayı sağlayan hücreleri fazlasıyla iyi çalışıyor olabilir. Ama herkeste bu aynı değildir. Kiminin günde beş sigara bile damarlarını tıkarken, kiminde bu sınır 30 sigaradır. Yani senin GSTM1, GSTT1, GSTP1 genlerinde sorun varsa ve sigara içiyorsan, deden gibi 65'inde değil, 40 yaşında kalp-damar hastalığına yakalanırsın.

* Kaç yaşından itibaren yapılıyor gen taraması?
Her yaşta olabilir ama biz 18 yaşından küçüklere, özel bir sağlık nedeni olmadığı sürece yapmayı uygun görmüyoruz. Aksi takdirde aileler gereksiz paniğe kapılabilir. Ayrıca ebeveynler sohbet ederken "Senin oğlanın CETP'si ne durumda, bizimkinin CBS'si çok iyi" türünden konuşmaları ağızlarına dolasın istemiyoruz.

* Diyelim genlerimizde Alzheimer hastalığına yatkınlık görüldü. O zaman ne yapıyorsunuz?
Daha önce de söylediğim gibi biz sağlık sorunlarıyla ilgili ilişkileri kanıtlanmış, tıbbın pozitif müdahele imkanı olan hastalıkların genlerine bakıyoruz. Kişiye "İleride bunak olacaksın, genlerinde Alzhimer var" demenin bir anlamı yok çünkü tıp bu hastalığın henüz önüne geçemiyor.

850 YTL'YE MAL OLUYOR
* Ya kanser vakalarında?
Genetik olarak kansere yatkınlığınız varsa bu söyleniyor çünkü tıbben alabileceğiniz tedbirler var. Ancak Amerika'da kişisel gen taramaları bir çılgınlık halini almış durumda. Örneğin göğüs kanserine yakalanma riski olan kadınlar, daha hiçbir şey olmadan göğüslerini aldırıyorlar. Bu çok tartışılıyor dünyada.

* Şimdiye kadar yapılan gen taramaları sonucunda Türk insana özgü bir takım genetik rahatsızlıklar olduğu ortaya çıktı mı?
Hayır, henüz kesin veriler yok elimizde. Ama Türkiye'de iyi kolesterolün düşük olduğuna dair bulgular var. Biz şimdi Hacettepe Üniversitesi'yle birlikte Sağlık Bakanlığı'na bir araştırma projesi verdik. 25-30 farklı gen özelliğine bakarak Türk toplumunda bunun genetik olarak taşınan bir özellik olup olmadığını araştıracağız.

* Ne kadara mal oluyor gen testi yaptırmak?
Bu testte yanılma olasılığımız yok. Ama biz yine de yüzde birlik bir pay bırakıyoruz. Gen analizinizi yaptırmak KDV dahil 850 YTL. Ayrıca sonuçlarla birlikte, size özel bir de beslenme programı veriliyor. Bunun içinde hangi aktivitelere ağırlık vermeniz gerektiği de belirtiliyor.
DİĞER İYİ YAŞA HABERLERİ
 Huzura bir şans verin
 Yağdaki büyük tehlike
 Merhaba
 Üç milyar dolarlık mücevher İstanbul'da
 Akıllı kumaşlarla hayat çok rahat
 Yoksa hala indirim mi var?
 Sonbahar çok canlı geçecek
 Erkek cinselliğini 70'inde de yaşayabilir, yeter ki istesin
 Basklılar yemeden günde kaç saat durabilir?
 Cep telefonu hadisesi
 Güneş çarpmasında çocuğu ılık duşa sokun, bol su içirin
 Sağlıklı ve doğal bronzlaşın
 'Sahte rüyalar'a son
 Sıcak yemek yemeyin, acıdan korkmayın, sütten vazgeçin
 Genç ve sağlıklı kalmanın anahtarı iyi bir cinsel yaşam
 'Döne Döne Van Gölü'nü gezin
 Gevşeyin, başağrınız geçsin
 Sert olmayan, yaysız yatakta uyumalısınız
 70'lik delikanlılar bisiklet üstünde Türkiye'yi geziyor
    Aktüel Pazar Yazarlar
    Güncel
    Hobi
    Röportaj
    Gurme
  » İyi Yaşa
KAZIM KANAT
Doktorların kalbi taş mı?
Doktorların da hastası ile...
Derin hüzünlerin sesi
Derin hüzünlerin sesi
Gecenin bir vaktinde içime özlem ateşi düştü. Kor kor. Ve de aklıma...
Şimdi moda pazar sabahı namazı
Kimi lüks otomobiliyle kimi de otobüsle camilere geliyor, sabah...
'Canlı canlı gömüldüm'
Birinci sınıf bir savcı olmaya hazırlanırken meslekten ihrac edilen...
İşin sırrı baharatta
Karanfil, tarçın, zencefil, karabiber, kimyon... Asırlardır büyük mutfak...
 
    Günün İçinden | Yazarlar | Ekonomi | Gündem | Siyaset | Dünya | Televizyon | Hava Durumu
Spor | Günaydın | Kapak Güzeli | Astroloji | Magazin | Sağlık | Bizim City | Çizerler
Cumartesi | Aktüel Pazar | Sarı Sayfalar | Otomobil | Dosyalar
   
    Copyright © 2003, 2004 - Tüm hakları saklıdır.
MERKEZ GAZETE DERGİ BASIM YAYINCILIK SANAYİ VE TİCARET A.Ş.