Türkiye 15 yıllık dönemde yaşadığı 1267 katlık (yüzde 126 bin 700) enflasyona karşılık, faiz dışı fazla rakamını 13 bin 131 kat (yüzde 1 milyon 313 bin 140) artırdı, ancak yine de bütçe açığının 2 bin 529 kat (yüzde 252 bin 952) artışını engelleyemedi.
Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) verilerini baz alarak yapılanı hesaplamaya göre, 1990-2004 döneminde faiz dışı fazla rakamı 2 milyon YTL'den 26 milyar 264 milyon YTL'ye çıkarken, konsolide bütçe açığı 11.9 milyon YTL'den 30 milyar 113 milyon YTL'ye yükseldi.
Aynı dönemde bütçe
açığının gayri safi milli hasılaya (GSMH) oranı da yüzde 3'ten, yüzde 137'lik artışla yüzde 7.1'e çıktı. Buna karşılık, yaşanan krizler sonrası önemli hale gelen faiz dışı fazla rakamı yüzde 0.5'ten yüzde 6.1'e kadar yükseldi.
PARA YATIRIM YERİNE FAİZE GİTTİ
1990 yılında faiz ödemelerinin yapılan yatırımlara oranı yüzde 156.9 seviyesinde bulunurken, 2004 yılı sonunda bu rakam yüzde 590'a kadar fırladı. Faizin toplam harcamalar içindeki payı da yüzde 20.8'den, yüzde 37.4'e kadar çıktı.
1990 yılında bütçe gelirlerinin yüzde 25.3'ü faize ayrılırken, 2004 sonuna gelindiğinde bu oran yüzde 46.7'ye yükseldi. Borç faizleri için 1990 yılında 13.9 milyon YTL ayıran Türkiye, 2004 yılında ise 56.4 milyar YTL ödedi.
VERGİLER
Toplanan vergilerin toplam harcamalara oranında ise küçük bir düşüş görülüyor. Nitekim 1990 yılında toplanan vergiler harcamaların yüzde 67.6'sını karşılarken, bu oran 2004 yılında yüzde 66.8'e indi.
Buna karşılık vergi gelirlerinin faiz dışı toplam harcamalara oranında önemli bir iyileşme görüldü. Nitekim, dönem başında vergi gelirleri ile faiz hariç harcamalarının yüzde 103.8'ini karşılayan Türkiye, bu oranı dönem sonunda yüzde 127.7'ye yükseltmeyi başardı.
1990 yılında 45.4 milyon YTL vergi toplayan Türkiye, bunun 2004 sonunda 90.1 milyar YTL'ye çıkardı. Harcamalar ise 68.3 milyon YTL'den 141 milyar YTL'ye çıktı. VERGİ YÜKÜ ARTTI
Dönem başında milli gelirin yüzde 11.4'ü oranında vergi toplayan Türkiye, 2004 yılında bu rakamı yüzde 23.6'ya kadar taşıdı.Buna karşılık özellikle sigara ve benzin gibi ürünlerden alınan dolaylı vergilerin payında büyük artış oldu. 1990 yılında dolaylı vergilerin milli gelire oranı yüzde 5.5 iken bu oran 2004 yılına gelindiğinde yüzde 16.3'e kadar yükseldi.
Türkiye'nin 15 yıllık karnesi
