kapat
   
SABAH Gazetesi
 
    Son Dakika
  » Yazarlar
    Günün İçinden
    Ekonomi
    Gündem
    Siyaset
    Dünya
    Spor
    Hava Durumu
    Sarı Sayfalar
    Ana Sayfa
    Dosyalar
    Arşiv
    Etkinlikler
    Günaydın
    Televizyon
    Astroloji
    Magazin
    Sağlık
    Cumartesi
    Aktüel Pazar
    Otomobil
    İşte İnsan
    Sinema
    Turizm Rehberi
    Çizerler
Bizimcity
Sizinkiler
emedya.sabah.com.tr
Google
Google Arama
 
Gazi Ercel @ SABAH
 

Döviz hesapları ve gri alan

80'li yıllarda sermaye hareketleri serbestleşip, birçok ülke vatandaşı kendi ülkelerinde döviz hesapları açtırma olanağına kavuşunca, bazı sorunlar da ortaya çıktı. İlk önce, bunların bir döviz borcu olup olmadığı konusu gündeme geldi. Bu tartışmalar sırasında IMF'de görevliydim. Uzun toplantı ve görüş alışverişi sonucunda, yurt içinde yerleşik kişilerin açtırdığı hesapların dış borç sayılmaması, bu tutarların para arzı verileri içine alınması kararı alındı. Ancak, yurtdışında ikâmet edenlerin döviz hesapları dış borç olarak nitelendirildi.

IMF'nin
işi
"IMF bu işe neden karışıyor" diye sorabilirsiniz. IMF'ye, bizim de onayladığımız Kuruluş Sözleşmesine göre, ülkelerin ödemeler dengesi hesaplarını doğru ve belirli bir format içinde düzenlenip, yayınlanmasını sağlama görevi verilmiştir. Bu nedenle işin içindedir.
Ülkelerin dış işlemlerini birbiri ile karşılaştırmak ve hatalar varsa düzeltmek gereği vardır. IMF bunları kontrol eder, kayıt düzenine aykırılıklar varsa, düzeltilmesini ister. Sevgili Baydar Gürgen, IMF'nin bu bölümünde yıllarca çalıştı. Şimdi emekli oldu. Ödemeler dengesi hesapları ondan sorulurdu. Bir sıkıntımız olduğunda, ona açıp sorardık. Sorunumuzu çözerdi.
Tekrar yukarıdaki IMF kararına dönelim. Bu çözüm, bazı sorunları ortadan kaldırmadı. Döviz tevdiat hesapları ile ödemeler dengesi ilişkisi birbirinden tam olarak ayrılamadı. Hesap sahiplerinin dövizden ülke parasına geçişi veya tersi işlemlerin ödemeler dengesine etkileri süregitti. Kimi zaman yurt dışında yaşayanların, Türkiye'ye gelişlerinde yaptıkları döviz harcamaları, açtıkları döviz hesapları Türkiye'de yerleşik kişiler gibi işleme tabi tutuldu. Türkiye'de yerleşiklerin döviz hesaplarından çektikleri paralardan yurt dışında yaptıkları harcamalar kayıtlara girmedi. Bunlara benzer bir çok örnek ortaya çıktı, kafaları karıştırdı.

Yeni
yöntem
Bunun üzerine, bu hesaplardaki işlemlerin toplam cirosunun belirli bir yüzdesinin, ödemeler dengesinin cari işlemler bölümünün "diğer gelir veya gider" olarak yazılması görüşü oluştu. Biz de bu yöntemi uygulamaya başladık.
Zaman içinde, döviz tevdiat hesaplarının yapısı ve işlemleri de değişim gösterdi. Bu nedenle, "diğer" kalemlere yansıma yüzdesinin de değişmesi doğaldı. Yanılmıyorsam, bu düzeltme, 2000 yılında Merkez Bankası'nca yapıldı. Bazı banka şubelerindeki işlemler örnek olarak alındı. Her ay elde edilen sonuçlara göre yansıma oranın yüzdesi tespit edildi. Halen de bu yöntem sürüyor.
2005 yılında ödemeler dengesinin net hata ve noksan verileri yüksek çıkınca, bu hesaplara bir kez daha bakıp, irdelenmesi gereğini düşündüm. Deneyimlerim, net hata ve noksan kalemlerinde gözlenen artışların temel nedenlerinden biri olarak, beni bu noktaya götürüyor. Yurt içi döviz hareketleri, kayıt dışılıkla birleşince, ödemeler dengesinin bu işlemlerden ne ölçüde etkilendiğini bulmak zorlaşıyor.
Sevgili Baydar Gürgen'in şimdi nerelerde olduğunu bilmiyorum ama, bir de ona sormak lazım.

YAZARIN ÖNCEKİ YAZILARI
 Kaynağı belli olmayan dövizler   / 17-08-2005
 Merkez'in finansal istikrara eğilişi   / 15-08-2005
 IIF'ten Uyarı Var: 'Türkiye ile ilgili riskler artıyor'   / 13-08-2005
 Merkez'in faiz ikilemi   / 12-08-2005
 Petrol faturası 20 milyar $'a dayanıyor   / 10-08-2005
 Sahte YTL   / 08-08-2005
 İhracattaki yavaşlamanın anlamı   / 06-08-2005
 İhracat tekledi mi?   / 05-08-2005
 Kurumsal bonolar yolda   / 01-08-2005
 Bakalım Çin şimdi ne yapacak?   / 30-07-2005
Prof. Dr. AYDIN AYAYDIN
Gecekondu tarihe karışıyor
Başta İstanbul,...
GAZİ ERÇEL
Döviz hesapları ve gri alan
80'li yıllarda sermaye...
ABDURRAHMAN YILDIRIM
Küçük ve orta boy işletmelere yeni bankacılık düzeni...
Çıktık açık alınla
Heyecanla beklenen an sonunda geldi. Üç gün sürecek olan Formula 1...
Asfalt yılda 3 milyar dolar para 'yutuyor'
Artık saatler kaldı. Türkiye hafta sonu düzenlenecek Formula 1...
Günday'ın inadı tuttu
Günday'ın inadı tuttu
Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu Başkanı Derviş Günday'ın...
Zübeyir Aydar için jet başvuru
Zübeyir Aydar için jet başvuru
Ankara, bugün Brüksel'de PKK-Kongra Gel'in "ateşkes" kararını...
IMKB
E: 28.000 D:% 0,34
DOLAR
S: 1,369 D:% -0,037
EURO
S: 1,670 D:% -0,773
 
    Günün İçinden | Yazarlar | Ekonomi | Gündem | Siyaset | Dünya | Televizyon | Hava Durumu
Spor | Günaydın | Kapak Güzeli | Astroloji | Magazin | Sağlık | Bizim City | Çizerler
Cumartesi | Aktüel Pazar | Sarı Sayfalar | Otomobil | Dosyalar | Arşiv | Künye | Ana Sayfa
   
    Copyright © 2003, 2004 - Tüm hakları saklıdır.
MERKEZ GAZETE DERGİ BASIM YAYINCILIK SANAYİ VE TİCARET A.Ş.
Üretim ve Tasarım   Merkez Bilgi Grubu