kapat
   
SABAH Gazetesi
 
    Son Dakika
  » Yazarlar
    Günün İçinden
    Ekonomi
    Gündem
    Siyaset
    Dünya
    Spor
    Hava Durumu
    Sarı Sayfalar
    Ana Sayfa
    Dosyalar
    Arşiv
    Etkinlikler
    Günaydın
    Televizyon
    Astroloji
    Magazin
    Sağlık
    Cumartesi
    Aktüel Pazar
    Otomobil
    İşte İnsan
    Sinema
    Turizm Rehberi
    Çizerler
Bizimcity
Sizinkiler
emedya.sabah.com.tr
Google
Google Arama
 
Gazi Ercel @ SABAH
 

Kaynağı belli olmayan dövizler

Ödemeler dengesi, ismi üzerinde, hep dengededir . Açık ya da fazla oluşur, rezerv hareketleri de farkı karşılamaya yetmez ise, "net hata ve noksan kalemi" bu işlevi görür. " Bu kadar döviz giriş ya da çıkışının kaynağı bulunamadı" denir, denge de sağlanmış olur.
Bu yıl ise net hata ve noksan rakamları dikkati biraz fazla çeker oldu . İlk altı ayda 6 milyar dolar, kaynağı belirlenemeyen döviz hareketi olarak kayda geçti. Sadece Haziran ayında tutar 2,7 milyar dolara yükseldi.
Bu gibi durumlarda aklımız tersine çalıştığı için, kaynağını bulamadığımız döviz hareketlerini, hemen kaçakçılık, uyuşturucu ticareti ve buna benzer olaylara bağlarız . Öyle şartlanmışız ki, ilk önce bunları düşünmeden edemeyiz. Oysa işin teknik tarafına bakmamız, gerekli araştırmaları yapmamız ve ortaya çıkan sonuçlara göre karar vermemiz daha sağlıklı olur, ama öyle yapmıyoruz işte.

Geçmişte de gözlenmişti
Miktarı 2005 yılına kıyasla küçük olsa da, benzer bir sürece 1996-1998 yılları arasında da tanık olmuştuk. O zaman da, yüksek miktarlarda net hata noksan kalemi oluşmuştu. Kaynak olarak yine uyuşturucu, kara para ve kaçakçılık gösterilmişti. İsmimiz bütün dünyaya kara paracı olarak takdim edilmeye başlanmıştı.
Oysa, esas neden, Doğu Bloku ülkeleri ile yapılan bavul ticaretinden sisteme giren dövizlerin kayıtlara yansımamasıydı. Önce IMF ikna edildi. Sonra anketler yapıldı, bavul ticareti kayda alındı. İhracat rakamlarına katıldı. Böylece, kayıt dışı döviz miktarı da azaldı. Bize, "kara para aklayan ülke" deyenler de sus-pus oldular .
İkinci bir gelişme de, 1990'lı yılların sonlarında, yurt içinde yerleşik kişilerin açtıkları döviz tevdiat hesaplardaki giriş ve çıkış hareketlerinin, ödemeler dengesine yansıtılmasından kaynaklandı. IMF ile birlikte, kullanılan teknik ve oranları tekrar gözden geçirince, veriler de düzeldi.
Şimdi kaynağı belli olamayan dövizler sorunu tekrar karşımıza çıktı. Kanımca, net hata ve noksan kalemindeki artışın büyük çoğunluğu uyuşturucu, kaçakçılık, ya da ülkeye gizlice döviz sokmaktan değil, değişen koşullara uyum sağlamada geciken kayıt sistemindeki eksikliklerden kaynaklanıyor . Ödemeler dengesinin değişen yapısı yanında, Dolar-Euro arasındaki oynaklığın artması, ithalat, ihracat ve turizm gibi kalemlerdeki hareketlerin ödemeler dengesi hesaplarına yansıması gibi aşağıdaki noktaların detaylı bir biçimde tekrar irdelenmesini gerektiriyor.

Kritik
noktalar
1.Yurt içinde yerleşiklerin 60 milyar dolara yakın döviz tevdiat hesaplarının ödemeler dengesine yansıtılması, yıllardır tam olarak çözülemeyen bir konudur. Dövizden TL'ye, TL'den dövize, veya dolardan Euro'ya geçişlerin, ödemeler dengesinin "diğer gelir veya giderlere" yazılması için uygulanan örnekleme yöntemine bir kez daha bakmak gerekir.
2. Ödemeler dengesi hesapları Dolar bazında tutulur. Dolar-Euro arasında son yıllarda fazlalaşan oynaklığın, ithalat, ihracat, turizm, borç verilerine etkisi ve bunların ödemelere dengesi hesaplarına yansıması doğru hesaplanmaz ise, net hata ve noksan kalemi yükselir.
3. Turizm sektöründe gelengiden turistlerin harcamaları anketlerle tespit edilir. Sayıları 20 milyona yaklaşan turistin harcama biçimlerini tekrar kontrol etmek gerekir. Turizm firmaları ve otellere yapılan ödemelerde de hesaplama yanlışlıkları olabilir.
4. Kayıt dışı ekonomik faaliyetleri ve dolarizasyon oranı yüksek olan ekonomilerde, dövizli işlemlerin ödemeler dengesine yansıma yöntemlerini de belirlemek ve kayda almak şarttır. Hiç yoksa örnekleme yöntemleri kullanılabilir.
5. Altın ihracat ve ithalatı ile yabancıların gayrimenkul alımları döviz kurlarındaki değişimlerle birlikte yorumlanıp, kayda alınmadığı takdirde net hata ve noksan kalemini etkiler.
6. Bazı sıcak para giriş ve çıkışlarının, türev araçları yardımı ile kayda sokulmadığı, piyasalarda söylenen bir husustur.
Bunların kapsamlı ve uzman kişilerce tekrar gözden geçirilmesine yönelik yapılacak araştırma, bize işin içyüzünü anlama olanağı verecektir. " Yumurta kapıya dayanmadan harekete geçmeme" yeteneğimizi gösteren örneklerden birisi de bu. "Alarm" çalınca işe eğiliyoruz.

YAZARIN ÖNCEKİ YAZILARI
 Merkez'in finansal istikrara eğilişi   / 15-08-2005
 IIF'ten Uyarı Var: 'Türkiye ile ilgili riskler artıyor'   / 13-08-2005
 Merkez'in faiz ikilemi   / 12-08-2005
 Petrol faturası 20 milyar $'a dayanıyor   / 10-08-2005
 Sahte YTL   / 08-08-2005
 İhracattaki yavaşlamanın anlamı   / 06-08-2005
 İhracat tekledi mi?   / 05-08-2005
 Kurumsal bonolar yolda   / 01-08-2005
 Bakalım Çin şimdi ne yapacak?   / 30-07-2005
 Çin'de döviz kuru operasyonuna gerek var mıydı?   / 29-07-2005
GÜNTAY ŞİMŞEK
'Gücü olmayan sermaye'
Dün Ulaştırma Bakanı...
GAZİ ERÇEL
Kaynağı belli olmayan dövizler
Ödemeler dengesi,...
ABDURRAHMAN YILDIRIM
Şimdilik trendi kurtardık, sıra beklentileri kurtarmaya...
Gökyüzünü sevip gökyüzünde öldüler
Gökyüzüne sevdalı iki genç planör pilotu, Neslihan Temizer ve Ferdi...
İki dakikada Piyer Loti!
Eylül ayında tamamlanması planlanan teleferik projesi sayesinde...
Diyarbakır açılımının ilk somut adımı atıldı
Diyarbakır açılımının ilk somut adımı atıldı
Başbakan'ın "Kürt sorunu" ifadesinden sonra RTÜK yerel radyo ve...
Şöyle bir hissettiler
Şöyle bir hissettiler
Japonya'nın kuzeyinde, merkez üssü Büyük Okyanus'ta bulunan 7.2...
IMKB
E: 28.258 D:% 0,65
DOLAR
S: 1,350 D:% 0,260
EURO
S: 1,662 D:% -0,090
 
    Günün İçinden | Yazarlar | Ekonomi | Gündem | Siyaset | Dünya | Televizyon | Hava Durumu
Spor | Günaydın | Kapak Güzeli | Astroloji | Magazin | Sağlık | Bizim City | Çizerler
Cumartesi | Aktüel Pazar | Sarı Sayfalar | Otomobil | Dosyalar | Arşiv | Künye | Ana Sayfa
   
    Copyright © 2003, 2004 - Tüm hakları saklıdır.
MERKEZ GAZETE DERGİ BASIM YAYINCILIK SANAYİ VE TİCARET A.Ş.
Üretim ve Tasarım   Merkez Bilgi Grubu