Sanayinin kaymağını 50 büyük yiyor
İstanbul Sanayi Odası'nın düzenlediği Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu geçtiğimiz günlerde açıklandı. 2004 yılı verileri üzerinden ortaya çıktı ki, bu 500 büyük sanayi kuruluşu içinde yabancı sermayeli şirketlerin sayısı 2 artışla 149'a yükseldi. Üretimden satışların payı yüzde 42.5, dönem karındaki payı yüzde 44.4, istihdamdaki payı yüzde 27.3, brüt katma değerdeki payları ise yüzde 50'ye çıktı. Yıllardan beri gelmesi için teşvik ettiğimiz, umut bağladığımız yabancı sermaye meğerse sessiz sedasız gelmiş. Bu durum zaten Merkez Bankası araştırmacılarından Dr. Ercan Türkan'ın Aralık 2004 çalışmasında ortaya konmuş ve yine bu sütunlarda yer almıştı. İSO-500 sanayide yabancıların ağırlığının artmakta olduğunu gösterdi. İSO-500'ün ortaya koyduğu bir başka gerçek ise bitişikteki tablodan da görülebileceği gibi, sanayideki yoğunlaşma. Yani üretimin, satışın, katma değerin ve karın büyük şirketlerde yoğunlaşması. Öyleki 500 şirketin ortaya çıkardığı büyüklüklerin yaklaşık yarısı ilk 50 şirket tarafından gerçekleştiriliyor. Yani biz sanayiye 500 Büyük Kuruluş hakim diye düşünürken aslında bunun içindeki ilk 50 kuruluşun aslan payını aldığını gördük. İlk 50 kuruluşun payları yüzde 50'nin üzerinde. İkinci 50'lik gruba sıra geldiğinde ise paylar birden küçülüyor ve yüzde 10 dolayına iniyor. Yani ilk 50'lik grubun beşte birine düşüyor rakamlar. Üçüncü ve dördüncü 50'lik dilimlerde ise pay daha da iniyor. 500 büyük içinde 50'şerlik gruplar arasındaki farklar da büyük. Bu yoğunlaşma ölçek ekonomisinin Türkiye için de geçerli olduğunu, büyüklerin paylarının da büyük olduğunu gösteriyor. 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Türkiye sanayisinin yüzde 54.2'sini, imalat sanayinin ise yüzde 62.4'ünü temsil ediyor. Bu durumda 50 şirketin sanayideki payı dörtte birden biraz fazla. Önümüzdeki günlerde İSO'nun ikinci 500 sanayi kuruşu anketi açıklanacak. 2004 yılı için birinci 500'de, aslında ilk 50 şirkette, işler iyi giderken, ikinci 500'de işlerin kötüye gittiğini göreceğiz. Ya geriye kalan 10 binlerce küçük ve ortaboy sanayi şirketinin de durumu farklı olmasa gerek. Bir yandan ihracatta kur, diğer yandan yurtiçi talep kısıtlaması şirketleri zorluyor. Türkiye'nin gelir dağılımı ve bölgesel eşitsizliği neyse şirketlerde de durum aynı. Herşeye büyükler hakim
Sonuç "Yeryüzünün en büyük imparatoru menfaattır" Montesqueu
|