Fındığın 2 milyar dolarlık mucizesi

Sağlıklı kalmak için, "Günde bir avuç mu, yoksa 4 tane mi yenilmeli" tartışması devam ederken, fındık bu yıl başka bir sürprize hazırlanıyor.
Üç gün süresince dolaştığımız Karadeniz'de, şu cümle her yerde duyuluyor:
"Fındığın bu yıl yaratacağı mucizeye inanamayacaksınız..."
Mucizeden kasıt, iki nedene dayalı:
Birincisi, iklim koşulları nedeniyle geçen yıl fındıkta verim düşük kalmış. Bu yıl ise tam tersine rekolte patlaması yaşanacak.
İkincisi; -ki en önemlisi-, tarihinde gördüğü en yüksek ihraç fiyatına ulaşacak.
İlkinden başlarsak.
Türkiye'de ortalama 470 bin ton kabuklu fındık üretiliyor.
Bunun 70 bin tonunu iç piyasa tüketirken, geri kalanı ihraç ediliyor.
Geçen yıl iklim koşulları dolayısıyla, rekolte 110 bin ton eksiğiyle, 360 bin tonda kalmış. Bundan dolayı, Fiskobirlik'in stoklarındaki 2001 mahsulü de dahil, ne kadar fındık varsa çikolata üreticileri tarafından satın alınmış. Geçmişte yeni ürünün kalitesine dahi laf eden alıcılar, 4 yıldır depoda bekleyen fındığa gözü kapalı 910 dolar vermiş. Hemen belirtelim, içine fındık katılmayan çikolata, çikolatadan sayılmıyor. Bademden üretim yapılsa da damak tadı tutmadığından, çikolata üreticilerinin fındığı kullanmaları kaçınılmaz oluyor.

Fındık miladı; 1995
İkinci mucize olarak gösterilen fiyat konusuna gelince.
Bunun için 1995'e dönmek gerekiyor.
O tarihte fındığın kilosu 2 dolardan (kentali 200 dolar) satılıyordu.
Dolayısıyla, neredeyse tek satıcı olmasına rağmen Türkiye fındık ihracatından ancak 400 milyon dolar kadar gelir elde ediyordu.
Dönemin Sanayi ve Ticaret Bakanı Yalım Erez, danışmanı Lokman Kondakçı ile birlikte şu iddiayla yola çıktı:
"Herkesle iddiaya hazırız; bu yıl fındık ihracatından 1 milyar dolar gelir elde edilecek..."
Sonuçta, Erez ve Kondakçı iddialarında haklı çıktı. İlk kez kentali (100 kilosu) 450 dolardan fındık ihracatı yapıldı. Aradan geçen 10 yılda, fiyatında bazı politikacıların kişisel çıkarları dolayısıyla dönemsel oynamalar yaşandı.
Ancak, hiçbir zaman kentali 300 doların altına düşmedi. Bir milyar dolarlık ihracatın gerçekleştiği 1995, fındık için milat kabul edildi.

2 milyarlık ihracat
Gelelim bu yıla.
Fiskobirlik'in deposu boşaldığı için stokta fındık yok.
Bu yıl kabuklu fındık için üreticinin beklentisi kiloda 7 YTL...
Yani, 5 doları geçiyor.
Giresun Ziraat Odası Başkanı Özer Akbaşlı, bu fiyatın kışın çok daha yükseleceğini anımsatıp üreticiye şu uyarıda bulundu:
"Bazı üreticimiz, kabuklu fındık için kiloda 4-5 dolara razı görünüyor. Bu fiyata satan kaybeder. Fiyat daha da yukarı çıkacak. Geçmişte tüccar stoktaki fındığı koz olarak kullanıyordu, Fiskobirlik'te fındık kalmadı. Kışa kalmaz fındığın kilosu 10 YTL'yi geçer..."
Ortalama fiyat üzerinden hesaplanırsa..
Yarısı kabuğa çıktığı için, iç fındık iki katı fiyatta satılıyor.
Beklenti, yeni ürün iç fındığın 14 YTL'den aşağı olmayacağı...
Bu yılki 470 bin ton rekolteden, 235 bin ton iç fındık alınabilecek.
Bunun 35-40 bin tonu Türkiye içinde tüketiliyor.
Geri kalan 200 bin ton ihraç ediliyor.
Dolayısıyla, iç fındığın fiyatı 10 dolarda kalsa dahi, 2 milyar dolarlık ihracat kaçınılmaz olacak.
Türkiye, 1995'te uygulamaya konulan akıllı fındık politikasının en yüksek getirisini bu yıl elde edecek.
Bölgede konuştuğumuz üretici de bu gerçeğin farkında.
"Fındığın dünyadaki arzını Türkiye belirler" sloganı ile 1995'te yola çıkanlara her aşamada teşekkür ediyor.
Bugün kentalini 500 doların üzerinde satmaya hazırlanırken, "Kentali 210 doların üzeri, çikolata üreticisini bademe kaçırır, fındık darbe alır, üretici biter" diyenleri de unutmuyor.
Belki bundandır Karadeniz gezisini sürdüren DYP lideri Mehmet Ağar'ın her gittiği yerde söylediği şu söz büyük alkış alıyor:
"Fındık Karadeniz, Karadeniz Türkiye demektir..."