Vadeli Borsa'dan uslu doğum
Şubat ayında açılan Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası (VOB) henüz emekliyor. 4 Şubat 2005'te açılan ve 8 aracın işlem gördüğü borsada daha çok korunma amaçlı alım satımlar yapılıyor. Spekülatörlerin eksikliği ve işlemlerin korunma amaçlı yapılıyor olması ise henüz 4.5 aylık olan bu piyasayı emekleme döneminde çok uslu bir çocuk görünümüne sokuyor. Halbuki beklenen tersiydi. Bu nedenle de uzun süre İMKB bünyesinde hazırlıklar tamamlanmış olmasına karşalık vadeli piyasanın açılması ertelenmeşti. Sonunda İzmir'in bastırmasıyla İMKB ortak alınarak vadeli borsa bu kentte açıldı.
En çok rağbet dövize Borsanın genel müdürü Hamdi Bağcı'nın verdiği bilgiye göre, işlemlerin yüzde 74.6'sı döviz üzerine. Borsada hem dolar hem de Euro vadeli olarak alınıp satılıyor. İkinci en çok rağbet gören araç ise İMKB-30 Endeksi. Burada da, spot piyasada hisse senedi beklentileri iyi ama genel piyasa beklentisi olumsuz olanların, hisse alımı karşısında vadeli borsada endeksi açığa satması söz konusu. Ya da İstanbul Borsası'nda doğrudan İMKB-30 Endeksi'ne yatırım olanaksız olduğu için, bu vadeli borsada yapılabiliyor. VOB'da üçüncü sırada faiz vadeli işlemleri geliyor. Yüzde 14.7 pay alan faiz işlemlerinde 3 aylık ve bir yıllık Hazine kağıtları işlem görüyor. Vadeli borsanın İzmir'e kurulmasının en büyük gerekçesi olan emtia işlemleri ise çok sönük. Buğday hemen hemen işlem görmüyor. Pamukla birlikte emtia grubunun toplam işlem hacmindeki payı ise yüzde 0.14 düzeyinde.
Kötü gün dostu Dünyadaki eğilim ise biraz daha farklı. Dünyanın en büyük 500 şirketinin türev araçları kullanımına göre en çok faiz, sonra döviz, emtia ve hisse senedine rağbet oluyor. Türkiye'de dövizin ön plana çıkması ise dalgalı kur rejimine geçilmesinden ve cari açığın rekor düzeyde seyrediyor olmasından kaynaklanabilir. Kurdaki ani sıçramalara hazırlıksız yakalanmak istemeyen sanayiciler, ihracatçılar, ithalatçılar pozisyonlarına göre korunma amacıyla dövizi vadeli alıp veya satıyor. Bu anlamda vadeli borsa kötü güne hazırlık yeri. Belli bir bedeli ödemek kaydı ile de kötü gün dostu gibi çalışıyor.
İşlemler koruma amaçlı VOB Genel Müdürü Hamdi Bağcı işlemlerin koruma amaçlı yapıldığını belirterek "Borsamızda henüz spekülatörler yok. Spekülatörleri bekliyoruz" dedi. Spekülatörlerin gelmesiyle işlem hacminin sıçraması bekleniyor. Spekülatif amaçlı işlem hacminin artması korunma amaçlı işlem yapılmasını da kolaylaştıracak, o tarafın da likiditesini artıracak. Ancak spekülatörler bu piyasaya mesafeli duruyor. Bunun nedenlerinden biri fikizi uzaklık. Vadeli borsanın en büyük handikapı da belki bu. Çünkü spekülatörler ve finans merkezi İstanbul'da. Her ne kadar uzaktan erişim mümkün olsa da, fiziki yakınlığı herkes tercih ediyor.
İyice batmayalım Spekülatörlerin VOB'dan uzak durmasının ikinci nedeni tanıtım ve bu piyasanın işleyişi konusunda bilgi-tecrube eksikliği olabilir. İstanbul Borsası'ndan zaten yaralı olan buyük oyuncuların ve spekülatörlerin "iyice batmayalım" kaygısıyla az tanıdıkları bu piyasadan uzak durmaları da söz konusu. Vadeli piyasalar spekülatörsüz düşünülemez. Bir tanıtım atağıyla aradaki fiziki uzaklık mutlaka kısaltılmalı, yakınlaşma sağlanmalı. Bu tanıtımdan sonuç alınırsa buluşma İzmir'de gerçekleşebilir. Yoksa zorunlu olarak buluşma İstanbul'a da kalabilir. Şimdilik bir yargıya varmak için henüz erken. Ama İzmir Borsası spekülatörleri çekmeyi başaramayacaksa, belli bir zaman sonra İstanbul'a taşınmayı zorunlu olarak gündemine alabilir.
Sonuç "Yakınlığı bilmeyen, yaşamın sırlarını da bilemez" Emerson
|