Bu yılın bir farklılığı da petrolden

Dün 2005'in ilk aylarının ve içine girdimiz mali piyasa türbülansının 2004'e çok benzediğini belirtmiştik. Benzerliğin türbülans sonrası da devam edip etmeyeceğini irdelemeye çalışmıştık. Yılın tümünün 2004'e benzeyebilmesini, öncelikle yaşanmakta olan türbülansın boyutlarına, sonra büyüme ile cari açığın ne olacağına bağlamıştık.
Türbülanstaki farklılığı yaşayarak göreceğiz.
Büyüme ise geçen yılki düzeyin altında kalacak gibi görünüyor. Çünkü birikmiş talep artık doydu. Borçlanarak tüketimin de sınırlarına yaklaşıldı. Kredi kartıyla 24 aya kadar taksit uygulaması önümüzdeki aydan itibaren son bulacak. Reel ücretlerin yerinde sayması ve istihdamın artmaması sonucu geniş kitlelerin geliri ve alım gücü de artmadı. Dolayısıyla iç tüketim sınırlı kalacak. İhracatta artış sürmekle birlikte belli bir ivme kaybı da var. Aynı kayıp belki daha fazlasıyla yatırım harcamalarında söz konusu. Bunlar da bizi yüzde 5'lik resmi büyüme hedefi civarına getiriyor.
Büyüme hızında düşüş kur artışı ile birleşince cari açık büyümesini frenleyici etki yapabilecek. Bu da 2005'in olumlu yöndeki farklılığı olacak gibi.

Fiyatlar yükseliyor
2005'i 2004'ten bundan sonra farklı kılabilecek bir gelişme de petrol fiyatlarındaki yükselme. En son Uluslararası Enerji Ajansı'nın raporu yayımlandı. ABD ve Çin büyümesinden dolayı petrol talebinin artmaya devam edeceği belirtilirken üretim kapasitesinin kritik düzeylere ulaştığı kaydediliyor. Bu durumda talebi ancak fiyat artışları dengeleyebilecek. Yapılan tahminler de genellikle 50 doların üstünde. Hatta 1980'de ulaştığı rakamın bugünkü gerçek değerine getirilmesiyle bulunan 80 dolarlık rekor düzeyine bile yükselebileceği tahminleri yapılıyor.

Hedef 40 dolardı
Dünya petrol fiyatlarındaki bu artışa karşılık Türkiye'nin 2005 makro hesaplamaları için hedeflediği ortalama petrol fiyatı 40 dolar. Bu düzeylerde artık her bir dolarlık artış Türkiye'nin petrol faturasını 200 milyon dolar büyütüyor. Geçen yıl bir varil petrolün ortalama fiyatı önceki yıla göre 6.8 dolar artmış. Bunun toplam petrol ithalatında yarattığı artış ise 1.3 milyar dolar olmuş. Dünkü 56 dolarlık petrol fiyatı da 25 Ekim 2004'teki 55.67 dolarlık fiyatın biraz üzerindeydi.

Fatura yükselecek
Fiyatların 40 dolarlık resmi tahmin civarında çıkması durumunda petrol faturası yaklaşık 1 milyar dolar artarak 7 milyar dolara, 45 dolar çıkması halinde 2 milyar dolarlık artışla 8 milyar dolara ve 50 dolar çıkması halinde 3 milyar dolarlık artışla 9 milyar dolara yükselebilecek.
Petrol faturası geçen yıl 6.1 milyar dolarla zaten en yüksek düzeyine çıkmıştı. Bu yıl daha da yükselecek olması cari açık, vergi gelirleri, enflasyon ve büyümeyi olumsuz etkileyebilecek.
Global faiz artışı yanında bir de böyle bir gelişmeyle karşı karşıya ekonomi. 2005'in geride kalan kısmını 2004'ten farklı kılacak nedenlerden biri de petrol fiyatları olabilir.

Sonuç
"Talihsizlik nadiren yalnız gelir"
Amerikan Sözü