|
 |
 |
 |
 |
|
Kolesterolü kontrol edin
Kan kolesterol düzeyi kalp hastalıklarında başrolde. Sağlıklı yaşam için kolesterolü kontrol altına almanın pek çok yolu var.
Geçen hafta yazdığım spor yapanlar için beslenme önerilerine çok sayıda mail geldi. Özellikle eğitimli spor hocaları sporcu destek ürünlerinde yasal olmayan kullanımın dile getirilmesinden memnuniyetlerini bildirmişler, onlara teşekkür ediyorum. Bu hafta yine bir ilki yazacağım. Kanada Diyetetik Birliği yeni beslenme önerileri ile kalp sağlığınızın nasıl korunacağını açıkladı. Dünya beslenme bilimi hızla ilerliyor ve siz sevgili Sabah okurları bundan geri kalmıyorsunuz. NEDEN ÖNEMLİ? Kan kolesterol düzeyindeki değişiklikler kalp hastalığının oluşmasında önemli rol oynar. Eğer kandaki kolesterol miktarınızda artış olursa, arter adı verilen damarlarınızın duvarına fazla olan kolesterolleriniz birikir, damar içi kan akışkanlığını yavaşlatır ve kalp ritminde azalmaya, hatta kalbin bloke olmasına neden olur. Kan ile kalbe oksijen taşınır. Eğer kalbiniz oksijen ve kan hacmi açısından yetersiz ise göğüs çevresinde bir ağrı belirir. Bu durum uzun süre devam ederse kalp krizi ortaya çıkmaktadır. Sadece yüksek kolesterol tek başına bu hastalık bulgularını oluşturmamakta. Ancak kan kolesterol düzeyini düşürmek kalp hastalıklarını ve kalp krizi riskini önemli derecede azaltmaktadır. 20 yaş ve üzerindeki herkesin en az 5 yılda bir kolesterol değerlerini ölçtürmesi gerekir. En iyi değer kolesterollerin kanda "lipoprotein profili" olarak belirlenmesidir. Bu testin ideal sonuç verebilmesi için 9-12 saat açlık sonrası yapılması gerekmektedir. Bu test kolesterol değerlerini ortaya çıkarır. Total Kolesterol LDL (kötü) kolesterol: Arterlerde birikip damarın harabiyetini arttıran kolesterol HDL (iyi) kolesterol: Arterlerde birikintiyi temizlemeye çalışıp damarın sağlığını koruyan kolesterol Trigliseritler: kandaki yağın farklı bir formu. Lipoprotein profiline bakıldığında Total kolesterolün 200 mg/dL ve LDL kolesterolün 100 mg/dL'in altında, HDL kolesterolün ise en az 40 mg/dL ve üzerinde olması önerilen değerler arasındadır. Aşağıdaki tabloda kolesterolünüzü yorumlayabilmenize yardımcı kategorilendirmeyi göreceksiniz. Kolesterol düzeyini etkileyen birçok faktör bulunmaktadır. Bu etkenleri iki grupta toplayabiliriz.
Total kolesterol düzeyi................. Kategori
200 mg/dL'in altı..................................İstenilen değer
200-239 mg/dL......................................Sınırda yüksek
240 mg/dL ve üzeri...........................................Yüksek
LDL kolesterol düzeyi...................................................
100 mg/dL'in altı .............................................Optimal
100-129 mg/dL.........................İstenilen değere yakın
130-159 mg/dL......................................Sınırda yüksek
160-189 mg/.......................................................Yüksek
190 mg/dL ve üzeri....................................Çok yüksek
Bireye bağlı etkenler Diyet: Kolesterol içeren besinler ve doymuş yağ tüketimi ile kanda kolesterol düzeyi artar. Andaki kolesterol düzeyinin artmasında besinlerin içerisindeki kolesterol miktarı etkendir ancak doymuş yağlar başlı başına etki gösterebilmektedir. Biliyoruz ki; diyetin doymuş yağ ve kolesterol miktarını  azaltırsanız kan kolesterol düzeyinizde düşer. Vücut ağırlığı: Hafif şişman ve şişman olmak kalp hastalıkları için risk faktörüdür. Kilonuz arttıkça kan kolesterol düzeyinde de artış olur. Kilo kaybetmeye başladığınızda kan total kolesterol, LDL (kötü) kolesterol ve trigliserit düzeyinde azalma, HDL (iyi) kolesterol düzeyinde ise artma gözlenir. Fiziksel aktivite: Fiziksel aktivite yapmamak kalp hastalıkları için risk faktörüdür. Düzenli fiziksel aktivite yaparsanız kan LDL (kötü) kolesterol düzeyinde azalma, HDL (iyi) kolesterol düzeyinde artma sağlarsınız. Bununla birlikte aktivite ile kilo kaybetmiş olursunuz. Mutlaka hergün 30 dakika veya daha fazlası fiziksel aktivite yapmanız gerekmektedir. Bireye bağlı olmayan etmenler Yaş ve cinsiyet: Kadın ve erkekler yaşlandıkça kan kolesterol düzeylerinde artma gözlenir. Menapoz öncesi kadınlarda aynı yaşdaki erkeklere göre total kolesterol düzeyi düşerken, menapoz sonrasında kadınların LDL (kötü) kolesterol düzeyinde artış olduğu bildirilmiştir. Kalıtım: Genetik olarak vücudunuzun ne kadar kolesterol üreteceği şifrelendirilmiştir. Eğer kan kolesterol düzeyiniz yüksek ise ailenin diğer fertlerinin de kolesterol profilinin değerlendirilmesi gerekir. Çünkü ailesel kan kolesterol yüksekliği bazen genetik olarak geçişli olabilmektedir. RİSKİ BELİRLEMEK Genellikle yüksek LDL (kötü) kolesterol düzeyine sahip olan bireyler kalp hastalıklarına yakalanma veya kalp krizi riski daha fazladır. Bazı insanlar ise kalp hastası oldukları için kalp krizi riskleri fazladır. Aşağıda belirtilen nedenlerden kaç tanesine sahip olduğunuzu belirleyin. Bu nedenler LDL kolesterolünüzün yükselmesini sağlayan nedenlerdir. Sigara içmek Yüksek kan basıncına sahip olmak (140/90 mm Hg ve üzeri) Düşük HDL (iyi) kolesterol düzeyine sahip olmak ( 40 mg/dL'in altı) Ailede kalp hastalığı öyküsü ( baba ve erkek kardeşte 55 yaş öncesi, anne ve kız kardeşte 65 yaş öncesi) Erkeklerde 45, kadınlarda 55 yaş üzeri. Şişmanlık ve fiziksel aktivite yapamama bu durumun dışında tutulmaktadır. Yüksek kolesterol tedavisi nasıl olmalıdır? Kolesterol düşürme 2 yolla mümkün olabilmektedir. Birincisi Yaşam Boyu İyileştirici Değişiklik. Bu tedavi şekli kilonun normal sınırlarda devamlılığını sağlamak, düzenli fiziksel aktivite yapmak ve kolesterol düşürücü diyetle yaşamayı içermektedir. Kolesterol düşürmede en etkin ve zararı olmayan yöntemdir. İkincisi ise ilaç tedavisidir. Her kolesterol yüksekliğine sahip olan birey ilaca başlamak zorunda değildir. İlaç kullanımının kolesterol ve türevlerinin ilaç başlanabilir düzeyde yüksek, diyet tedavisine cevap verememiş bireylerde uygun zamanda olması gerekir.
Selahattin Dönmez
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
