Geçmişini bilemezsek gelecekte enflasyonla nasıl başedeceğiz?

2004 enflasyon verileri açıklandığında medyada ciddi bir istatistik karışıklığı yaşandı. Tek haneye inen 2004 sonu verilerinin, son kaç yılın rekoru olduğu konusunda en az 5 ayrı rakam çıktı ortaya. Son 35 yıl ile son 29 yıl arasında gitti geldi rakamlar.
Enflasyon gibi Türkiye'nin en önemli verisi 29 yıl mı yoksa 35 yıl mı önceye gitti? Bunun netleştirilmesi önemliydi. Bir de Türkiye'de enflasyonu düşürme misyonunu üstlenmiş Merkez Bankası'nın son 29 yıl açıklaması ile durum daha önem kazandı.
Biz enflasyon oranından arındırılmış yatırım araçları üzerinde dururken konuyu Vahap Munyar işledi. Yıllık Programlar yani devletin resmi belgelerinden geçmişe ait verileri çıkardım. Son olarak DİE'ye de sordum. Oradan gelen yanıtı Yıllık Programlar ile karşılaştırdım ve kendi kafamda sonucu kesinleştirdim. 2004 tüketici eflasyonu son 35 yılın en düşük rakamı.

Tek hane 1969'da
Bitişikteki grafikten izlenebileceği gibi, tek haneli tüketici enflasyonu en son 1969'da görülmüş. Bahsettiğimiz yıllık tüketici enflasyonu. Ortalama veya toptan eşyada durum değişebilir. Ama izlenen temel enflasyon, Merkez Bankası'nın da baz aldığı, DİE'nin 2004 sonunda yüzde 9.32'ye düştüğünü duyurduğu yıllık enflasyon.
Yukarıdaki tabloda toptan eşya fiyat artışları yer alıyor. Orada tek haneli enflasyon artışı en son 1970'de görülmüş. Ama toptan fiyatlarda 2004 sonunda tek haneye inilmiş değil. Sadece 1975 yılında 10.41 ile 1970 sonrasının en düşük düzeyi görülmüş.

Geçmiş iyi bilinmeli
Neyseki DİE açıkladı da bundan sonra kafalar karışmayacak. Çünkü 1970'in öncesine ve tek haneli rakamlara inildiğine göre sorun kalmayacak. Ne artık enflasyonu tek haneli rakamlara düşürmenin siyasi rantı kalacak ortada, ne de kamuoyu tarafından bu kadar önemsenecek. Sonuçta yüzde 9.32'den 8.00'e düşecek. Yeni rekorlar kırılması da bir hayli zor. Çünkü, tablodan görülebileceği gibi, 1965-1970 arasındaki veriler zaten yüzde 5'in altında.
Geçmiş iyi bilinmeli ki, neyle mücadele ettiğimiz, nereden nereye geldiğimizin değeri iyi anlaşılsın.

Enflasyona yeni ölçüm
DİE, enflasyon sepetinde değişikliğe gidiyor. DİE Başkanı Ömer Demir'in verdiği bilgiye göre, artık 1994 bazlı taban yerine 2003 yılı baz alınacak. Yeni endeksler tüketimi ve üretimi daha iyi kavrayacak. Hayatımıza giren elektronik eşyalar ve cep telefonları gibi yeni harcama kalemleri endekse dahil edilecek. Endeks içinde yüzde 25.8 düzeyinde ağırlığı olan konutun yani kiraların payı yeni sepette yüzde 16.9'a iniyor. Geçen yılki 9.32'lik tüketici enflasyonunun yarısı, 4.47'si konuttan kaynaklandı. Yani kiraların enflasyonu artırma kabiliyeti azaltılmış oluyor. Bir de 28 il ve 7 ilçe merkezinden yapılan fiyat derlemesi 81 il ve 72 ilçeye çıkarılıyor. Bu da Türkiye'deki fiyat düzeylerini daha gerçekçi ölçebilecek.
DİE'nin başka yeni çalışmaları da var. Yaşam Koşulları ve Zaman Kullanımı önemli bir boşluğu dolduracak.

İstatistikte yıllık takvim
Önce Hükümet üç yıllık ekonomik program açıkladı. Sonra Merkez Bankası'nın yıllık döviz alım programı ve Para Politikası Kurulu'nun saat ve tarihini yıllık bazda duyurdu. Son olarak bu kervana DİE de katıldı. DİE geçen yılın son çeyreğinde başlattığı aylık veri yayımlama takvimini 2005'ten itibaren yıllık olarak açıkladı. Artık yıl boyunca hangi veri hangi gün ve hangi saatte açıklanacak biliyoruz.
Bu da 35 yıl sonra enflasyonun tek haneye düşmesiyle sağlanan istikrarın getirdiği sonuçlardan biri.
Şüphesiz daha alınacak çok yolumuz var. Ama 35 yıl önceki en hayati konudaki istatistik karışıklığından bir yıllık veri yayımlama takvimine gelmek de anlamlı.

Sonuç
"Geçmişe bakarak geleceği görürüz"
Patrice Henry