Enflasyon hedeflemesinin 5 şartı

Merkez Bankasının, 2006 yılından itibaren uygulayacağını duyurduğu enflasyon hedeflemesinin başarılı olması için başlıca 5 şartın gerçekleşmesi gerekiyor.
1. Kamu finansmanı ve borcunun enflasyon hedefini destekleyecek bir yapıda olması lazım. Sistemin üzerine devamlı "abanıp" borçlanma gereksinimini karşılamak için borç arayan kamu kurumların bulunduğu bir ekonomide, enflasyonu hedeflemeye olanak yoktur. Faizlerin oluşumunu bozan, ekonomiyi kriz riski ile karşı karşıya bırakan kamu finansman sisteminin düzelmesi bir önşarttır.
2. Finans piyasaları etkin, finans kurumları ise sağlıklı olmalıdır . Para politikası, iyi çalışmayan bir finans sisteminde etkin olamaz. Özellikle, merkez bankasınca belirlenecek kısa vadeli faiz oranlarının gücünü azaltacak ve "aktarım mekanizmalarının"çalışmasını engelleyecek bir oluşum, enflasyon hedeflemesinin başarı şansını azaltır. Mali durumu bozuk bankalar, sisteme uyum sağlamamış kamu bankaları, sinyalleri özümsemeyen bir yapı sorun yaratır.
3. Enflasyonu hedefleyen merkez bankasının bir başka hedefinin bulunmaması gerekir . Bankanın tek hedefi fiyat istikrarı olmalıdır. Düşük enflasyonun ekonomik büyümeye olumlu katkısının altı çizilerek bu konuda kamuoyunu aydınlatmalıdır.
4. Merkez bankası elindeki veriler, topladığı bilgiler ve yaptığı analizler ile ileriki dönemlere ait enflasyonu tahmin edebilmelidir . Böyle bir yeteneğinin olduğunu kamuoyuna anlatmalı, riskleri açıklamalı ve tahminlerinde de başarılı olmalıdır.
5. Bunlardan da önemlisi, para politikasında enflasyon hedeflemesini benimsemiş merkez bankası, bağımsız bir niteliğe kavuşturulmalıdır. Bağımsızlık sadece yasa çıkartılarak kağıt üzerinde kalmamalı, hükümetin tam desteğine sahip bulunmalıdır.. Yüksek kredibilite onlar için en önemli değerdir. Şeffaf, hesap verebilen ve güvenilir merkez bankası, enflasyon hedeflemesinin " olmazsa olmaz" koşuludur.
Şimdi bu şartların Türkiye'de oluşup oluşmadığına bakalım.
Kamu maliyesinin iyileştirilmesi ve finans sisteminin sağlığa kavuşması yönünde hayli yol alındı.
Tam istenen durumda olmasa bile, para politikasının etkin çalışmasına yardımcı olabilirler. Şu aşamada IMF'nin yüzde 6.5 oranındaki faiz dışı fazla ve bankacılıktaki yapısal reformlar bunu sağlayabilir. Tek şart çizgiden sapılmaması. IMF olmadan da benzer politikaların çizilerek uygulanması konusundaki sorular, ileriki dönemler için bir risk unsuru oluşturuyor.
Enflasyon hedeflemesine başlamak için yukarıda değindiğim üçüncü ve dördüncü şartlarla ilgili sorun az. Merkez Bankası'nın enflasyon analizi yapma yeteneği iyi. Kapasitesi var . Bu çalışmaların enflasyon raporları ile kamuoyuna duyurulması ve onların anlayacağı basitlikte sunulması hayati önem taşıyor. Sadece piyasa oyuncularının ya da akademisyenlerin anlamaları yetmez. Geniş bir kitleyi bilgilendirmek gerekmektedir.
Enflasyon hedeflemesinde sorunun Merkez Bankası'nın bağımsızlığını hazmetme konusunda ortaya çıkacağını beklemek yanıltıcı olmayacaktır. Hükümetin, Merkez Bankası'na göstereceği saygıda ve destekte eksiklik, bankanın kamuoyu nezdinde kredibilite kaybına uğramasına neden olur. Hükümetin gözünde güvenini yitirmiş bir kurumun koyduğu hedeflere kamuoyu inanmaz. Enflasyon da tutmaz.
Merkez Bankası Başkanı'nı "bürokratlardan biri" veya "anonim şirket genel müdürü" olarak görme alışkanlığından kurtulamadığımız, bu konuyu olgunlukla karşılayıp gereğini yapmadığımız taktirde, kredibilitesi tam oluşmamış bir kurumla karşı karşıya kalırız. Merkez Bankası Başkanını, enflasyonu hedefinden saptıracak hükümet politikalarını eleştirmesini olgunlukla ve iyi niyetle karşılayacak bir başbakan yoksa bu iş de yürümez Dünyanın gelişmiş ülkelerinde enflasyon ile mücadeleyi amaç edinmiş ve bunu gerçekleştirmeye çaba gösteren merkez bankaları ve onların başkanları farklı konumdadırlar.
Desteklenirler. Eleştirileri ciddiye alınır. Kamuoyları da merkez bankalarına güvenir. Burada bir önemli nokta da Merkez Bankası Başkanı'nın hükümet dahil kimsenin adamı olmaması gereğidir. Bunun anlamı, onlara karşı olmak değildir. Hükümetle koordinasyon içinde çalışan ve fakat kararlarında bağımsız bir başkan, enflasyon hedefine ulaşmada en önemli faktördür. Hükümetin kendine yakın birini buraya ataması ve her dediğini yaptırması durumunda ise kaybeden para politikası ve fiyat istikrarı olur.