Özel sektörün 2005 beklentisi...
Avrupa Birliği'nin bir ay sonra yapılacak zirvesinden Türkiye'nin müzakere tarihi alması halinde, 2005'te ekonominin de iyileşeceğine ilişkin beklentiler ne kadar gerçekçi? Avrupa Odalar Birliği'nin (Eurochambers) tüm üye ve üye adayı ülkelerde belirli aralıklarla uyguladığı "Ekonomik Barometre Anketi" bu soruya yanıt verir nitelikte. Avrupa Odalar Birliği (A.O.B), geçen yılın eylül ayından bu tarafa bu anketi Türkiye'de de yapıyor. İkincisini haziranda uygulayan A.O.B, son anketini de yine TOBB aracılığıyla eylülde gerçekleştirdi. Sonuçları da bayram öncesi ortaya çıktı. Ankete katılan 3 bin 118 firmaya, ciro, kar ve ihracatlarındaki artış, istihdam, yatırım ve güven durumlarıyla ilgili gerçekleşmeler ve gelecek yıldan beklentilerine ilişkin sorular yöneltilmiş. Firmaların yanıtlarından yola çıkıldığında, 2004 özel sektör açısından 2003'e göre çok daha olumlu bir tablo ortaya koyuyor. Yatırımlarında, cirolarında (satıştan sonra ele geçen toplam para) ve karlarında yükselme görülüyor. Özellikle de son altı ay içinde karlılıklarındaki yükseklik dikkat çekici olarak ortaya çıkıyor. Firmaların yüzde 66.1'i cirolarında artış olduğunu söylerken, eşdeğer şekilde yüzde 63.2'si de son altı ayda karlarının arttığını belirtiyor. Son altı ayı kar-zararsız, yani tapi kapattığını söyleyenlerin oranı 24.8 olurken, yüzde 12'si ise zarar ettiğini açıklıyor.
2005 beklentisi
Bu firmaların 2005'e ilişkin beklentileri ise geçen yıla göre daha ihtiyatlı iyimserlik içinde. Geçen yıl ankete katılan firmaların yüzde 58'i, 2004'ün daha karlı olacağına ilişkin beklentisini ortaya koymuş. Firmaların 2005'in kendileri açısından daha iyi olacağına ilişkin beklentisi ise yüzde 30.9'a inmiş. Daha da ilginci firmaların yüzde 36.5'i gelecek yıl karlarında değişim olmayacağına inanırken, yüzde 32.8'i azalacağı kaygısını taşıyor. Özetle, özel sektör gelecek yıl için fazla bir iyimserlik içinde bulunmuyor.
Çalışan sayısı
Özel sektör, istihdam yaratma, yani işçi alımı konusunda da aynı iyimserliği sergilemiyor. Son altı ay içinde çalışan sayısında artış olduğunu beyan eden firma sayısı yüzde 23.3 oranında. Altı ayda çalışan sayısında değişiklik olmadığını söyleyenlerin oranı 56.6 olurken, yüzde 20.1'i bu sürede işçi çıkardığını açıklıyor. Firmaların 2005'e ilişkin çalışan sayısına dönük beklentisi, yatırım ve karlılıkları ile eş değer bir tablo sergilemiyor. Firmaların yüzde 44.9'u çalışan sayısının artacağına inanırken, yüzde 46'sı 'bir değişiklik olmayacak' diyor. Yüzde 9'u ise çalışanlarının sayısında azalma olacağını bugünden açıklıyor. Özel sektör, 2005'te işsizliğin azaltılması konusunda umut vermiyor, aksine karamsar bir tablo çiziyor. Sanayi ve Ticaret Bakanı Ali Coşkun, dün AOB'nin son anketini gördüğünü, rakamları irdeleme fırsatı bulamadığını belirtiyor. Rakamlardan bazılarını okuduğumuzda ise Coşkun, açık yüreklilikle şunları söylüyor: "Özel sektör yatırımını artırmak için vergi, SSK primi, enerji giderinde iyileştirme yapılacak dedik, IMF'nin karşı çıkması sonucu yapamadık. Dolaylı vergileri aşağı çekemedik. Daha önce de söylediğimiz gibi yatırım ve istihdamdaki iyileşme ancak 2005 sonunda başlar..." AB zirvesinden tarih alınması halinde her şeyin bir anda 180 derece dönüp iyiye gideceğine ilişkin beklentinin gerçekçi olmadığını Bakan'ın sözleri de ortaya koyuyor. Kapkaç olayları başta olmak üzere birçok olumsuzluğu beraberinde getiren işsizliğin, 2005'te de sorun olmaya devam edeceği özel sektör anketiyle de ortaya çıkıyor.
|