IMF ile yeni dönem

IMF ile dün resmen başlayan görüşmeler muhtemelen 2-2.5 aylık bir süre içinde yeni bir stand-by düzenlemesi ile sonuçlanacak ve böylece Türkiye üç yıl daha ekonomide yoluna IMF ile devam edecek. Bu arada stand-by görüşmeleri sürerken bazı pürüzler çıkabilir, "IMF bizim iç işlerimize karışamaz, kendi programımızı istediğimiz gibi yapar ve uygularız" denilebilir ancak eninde sonunda IMF'nin istediğinden çok da farklı olmayan bir şey ortaya çıkacaktır.
Bunu Türkiye'nin geçmiş tecrübelerine bakarak söylüyorum. Çünkü IMF ile daha önce 20'ye yakın benzer anlaşma imzalandı hepsinde de aşağı yukarı aynı şey oldu. Peki bu programlar amaçlarına ulaştı mı? 2001 yılından önce başlatılan IMF destekli programların amacına ulaşmadığını biliyoruz. Bunların bir kısmını sonuna kadar götürmeyi biz beceremedik, bazıları da 2000 programında olduğu gibi kötü dizayn edildikleri için kriz gibi nedenlerle zorunlu olarak terkedildiler. Halen uygulanmakta olan program ise çok büyük bir ihtimalle Türkiye'nin sonuna kadar götürdüğü ilk IMF programı olarak tarihe geçecek. Hakkını yememek lazım, görünüşte oldukça başarılı bir program oldu. Onun sayesinde mali disiplin geri geldi, enflasyon düştü, ekonomi daralmadan büyümeye geçti ve piyasalara istikrar geldi. Ancak buna rağmen "Bu program başarılı oldu" diyemiyoruz çünkü üç yılın sonunda Türkiye hâlâ yoluna IMF desteği olmadan devam edebilecek yeteneğe kavuşamadı. Demek ki programın yapısal ayağı eksik kaldı; ekonomi "ek tedbirler olmaksızın" kendini finanse edebilir hale gelemedi.
Bu nedenle yeni programın vergi ve harcama reformları gibi yapısal tarafının daha güçlü tutulacağını sanıyoruz. Mevcut programı hazırlayan ekipte yer alan Hazine eski müsteşarı Faik Öztrak'ın dediği gibi "Vergi ve harcamaların büyüme dostu bir nitelik kazanması gerekiyor." Eğer bütçe ve kamu maliyesi deprem vergileri, vergi barışı ya da hazine arazileri satışı gibi herhangi bir olağanüstü tedbire gerek kalmadan yeterli faiz dışı fazlayı üretebiliyorsa o zaman program amacına ulaşmış olacak.

IMF'den ne kadar gelir?
Progarmın niteliğine ve içeriğine ilişkin tartışmalar sürerken piyasanın daha çok "IMF'den yeni standby düzenlemesi kapsamında ne kadarlık bir kaynak gelebilir?" sorusu üzerinde yoğunlaştığını görüyorum. Devlet Bakanı Ali Babacan gelecek 3 yıllık dönemde Türkiye'nin IMF'ye net iç borç geri ödeyicisi olacağını söyledi. Yani Türkiye yeni stand-by döneminde IMF'den aldığından daha fazlasını verecek. Türkiye'nin mevcut pariteyle IMF'ye halen 21.56 milyar dolar borcu var.
Bu para önümüzdeki dönemde geri ödenecek. Dolayısıyla Türkiye'ye yeni stand-by kapsamında 15 milyar dolarlık bir kaynak sağlanırsa IMF'ye olan borcumuzu yüzde 25 civarında azaltmış olacağız. Ancak IMF'nin bu kadar yüksek bir rakam yerine kredi miktarını 10 milyar doların altında tutmak isteyeceği tahmin ediliyor.