|
|
|
|
|
|
34 yıllık GAP rüyası artık kâbusa döndü
1970'lerde temeli atılan Türkiye'nin en büyük, dünyanın ise 8'inci büyük projesi GAP, gereken 32 milyar doların ancak yarısı bulunabildiği için 2010 yılını bekliyor.
Başbakanlık 32 milyar dolar harcayıp gelecek yıl bitirmeyi planladığı 34 yaşındaki GAP projesi için ancak yarısı kadar parayı denkleştirince Türkiye'nin bu en büyük projesi yarım kaldı. 2003 sonu itibariyle GAP'a ancak 16.6 milyar dolarlık yatırım yapılabildi. Kalan para bulunabilirse GAP'ın 2010 yılında bitirilmesi hedefleniyor. Türkiye'nin en büyük projesi olarak adlandırılan GAP aynı zamanda dünyanın da en büyük 8. projesi olarak tarihe geçti. GAP "Ben 50 senedir bu projeyle meşgulüm. Başka ömrüm olsa gene buraya verirdim" diyen 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'in de en önem verdiği projeydi.
'GECİKECEK' UYARISI Gerçekten de Demirel başbakan olduğu dönemde GAP ile yakından ilgilenmiş, muhalefetteyken, iktidarları bu konuda hep baskı altında tutmuştu. Cumhurbaşkanı olduğunda ise her yeni gelen başbakana mutlaka bir GAP mektubu göndermiş, GAP'ın takipçisi olmuştu. Ancak Demirel'in "gecikecek" uyarısı sonunda gerçekleşti. GAP Uluslararası İlişkiler, İletişim ve Kurumsal Tanıtım Genel Koordinatörü Halil Agah 1989 yılında yapılan GAP Master Planı'nda 2005 yılının GAP'ın 'Kalkış Dönemi' olarak belirlendiğini ancak bunun gerçekleşemediğini söylüyor.
YARISI YAPILABİLDİ 2005 yılı sonu itibariyle GAP'ta toplam yatırımın 32 milyar dolar olması gerektiğini vurgulayan Agah, şöyle devam ediyor: "Ancak şu ana kadar gerçekleşen yatırım toplamı ancak 16.6 milyar dolara ulaştı. Yani 15 milyar dolardan fazla para daha harcanması gerekiyordu. Bu olmadı. 2005 yılı sonuna kadar da bu kadar para harcanması biraz zor. Bugüne kadarki yatırımlardan ne elde edildiğine gelince öncelikle şunun altını çizmek gerekir ki GAP bölgeye umut getirdi. Önemli olan da bu. Bugün Antep'ten Hakkari'ye kadar yol boyunca başında, içinde ya da sonunda GAP olan tabelalar görürsünüz. Bu arada GAP için 32 milyar dolar harcanması gerekiyordu ama aynı dönemde PKK terörü nedeniyle yapılan askeri harcamaların tutarının 120 milyar doları bulduğu gözden uzak tutulmamalı." Prof. Dr. Hurşit Güneş GAP'ta bu duruma gelinmesinde ekonomik krizlerin etkili olduğunu belirtiyor. Türkiye'nin geride kalan 10 yıllık dönemde iki önemli ekonomik kriz yaşadığını vurgulayan Prof. Güneş "94 ekonomik krizinde yatırım ödenekleri kesildi. Aynı şekilde 2001'deki ekonomik krizde de yatırımlar kesildi. Dolayısıyla GAP da bunlardan payını aldı" diyor.
DÖNÜŞ MUHTEŞEM Bugüne kadar GAP'ta yapılan yatırımların geri dönüşünü "muhteşem" olarak nitelendiren Prof. Güneş şunları söylüyor: "Üstelik çok hızlı geri dönüş oluyor. Ben Urfa'ya gittim, Harran'ı gezdim. Urfa'da rutubet artmış. Harran'da çok ciddi verimlilik artışı yaşanmış. Üretim artmış, meyve tarımı başlamış. Eskiden bölgede geleneksel olarak tahıl üretimi yapılırdı. Oysa şimdilerde pamuk önemli ölçüde arttı. Mısır'ı deniyorlar yavaş yavaş. Bu arada önemli sosyal değişimler de oluyor. Bunu da unutmamak lazım." Geriye dönüp bakıldığında terörden GAP'ın çok fazla etkilendiğini söylemenin mümkün olduğunu dile getiren Prof. Güneş "GAP için yatırım ödeneği bulunamazken terör nedeniyle bölgedeki askeri harcamalar arttı. Ama önümüzdeki dönemde bunun değişeceği görülüyor. 2000-2004 dönemi kayıpları 2005'den itibaren giderilmeye çalışılacak. Ama eksik kalan 15-16 milyar doların hemen GAP'a dökülebileceğini sanmıyorum. Yine de GAP'a daha çok kaynak ayrılacağı kesin" şeklinde konuşuyor. Ancak PKK terörünün en yoğun olduğu tarihlerde bölgede Asayiş Bölge Komutanı olarak görev yapan Emekli Orgeneral Necati Özgen terör nedeniyle GAP'a yatırım yapılamadığı, paranın askeri harcamalara gittiği fikrine katılmadığını ifade ediyor. "Terörle mücadelede 100-120 milyar dolar harcandı iddiası bana inandırıcı gelmiyor" diyen Orgeneral Özgen şunları söylüyor: "Birlikler barış zamanı ne kadar harcama yapıyorsa operasyon sırasında da aynı harcamayı yapar. Bir tek fark kullandıkları mühimmatın miktarında olur. Atılan mermi sayısı artar, biraz daha fazla benzin kullanır. Ama bu da öyle fazladan 100 milyar dolar olmaz."
Nevzat ATAL /HABER MERKEZİ
|
|
|
|
|
|
|
|
|