İmarbank'ta yaşanan çifte kayıt skandalı için "sistem sorunu" yorumu yapılan rapora göre, Devlet İç Borçlanma Senetleri için yatırımcılara güvence getirilmeli.
İMAR Bankası Olayı, TBMM BDDK ve TMSF Araştırma Komisyonu Raporu'na da yansıdı. Raporda, İmar Bankası'nda yaşanan çifte kayıt skandalı için "sistem sorunu" dendi ve Devlet İç Borçlanma Senetleri (DİBS) için de yatırımcılara güvence getirilmesi istendi. Rapora yansıyan bazı tespit ve öneriler şöyle:
DİBS İSME YAZILSIN * DİBS'lerin Merkez Bankası'ndaki depo hesaplarında her bir banka bazında toplu halde yapılması müşterinin kendi işlemlerini teyit imkanını ortadan kaldırmakta, aldıkları DİBS'lerin gerçekten olup olmadığını ya da kendi adlarına saklama bilgisini alabilecekleri üçüncü bir taraf bulunmamaktadır.
* DİBS yatırımcıları açısından, hisse senedi yatırımcılarına yönelik Yatırımcıları Koruma Fonu'na benzer bir güvence mekanizması da yoktur. Benzer bir koruma mekanizmasının kurulması DİBS işlemi yapan yatırımcıların belirli bir tutara kadar olan tasarruflarının güvence altına alınmasını sağlayarak ortaya çıkabilecek mağduriyeti azaltacaktır.
İMAR BANKASI ÖRNEĞİ * DİBS piyasasının mevcut işleyişindeki sorunlara ilişkin çarpıcı bir örnek olan İmar Bankası'nda, şubelerin gün içinde yaptığı tüm işlemler Uzan Grubu'na ait Merkez Yatırım ve Ticaret A.Ş bünyesindeki bilgi işlem merkezine aktarılmıştır. Genel müdürlükteki bilgisayar yazılımları, banka geneli ve şubeler için gerçek durumdan farklı ayrı ayrı finansal veriler hazırlanmıştır. Kullanılan bilgisayar yazılımları ile ters muhasebe kayıtları oluşturularak mevduat tutarları ve bazı yasal yükümlülükler azaltılmış, hazine bonosu/ devlet tahvili işlemleri sistem dışına alınmıştır. Bu muhasebe hileleriyle ve çift kayıt tutularak, düzenleyici ve denetleyici kurumlara manipüle edilmiş, gerçek durumu yansıtmayan raporlar hazırlanmıştır.
* İmar Bankası olayında da görüldüğü gibi karşılıksız yada yetkili otoriteden izin almaksızın yapılan menkul kıymet işlemlerinin engellenebilmesi için izleme ve saklamanın aynen hisse senedi piyasasında olduğu gibi müşteri ismine yapılması büyük önem taşımaktadır.
ŞİKEDİLMİYOR * İmar Bankası olayı bir sistem sorunudur. Olayın temel nedeni bankaların ve diğer aracı kurumların yaptıkları DİBS alım-satım ve repo-ters repo işlemlerinde SPK ve Takasbank tarafından Mayıs 2002 tarihinde önerilen ve halen hisse senetleri işlemlerinde başarılı ve güvenli bir şekilde uygulanmakta olan müşteri bazında izleme, saklama ve denetim sisteminin olmayışıdır.
* Banka kayıtlarının her an kontrolünü sağlama olanağının bulunmaması, gerek bankacılık sisteminde yer alan kurumların gerekse de münferit kişilerin ihbarda bulunmaması İmar Bankası müşterilerine karşılıksız DİBS satışının uzun süre yapabilmesini mümkün kılmıştır.
