Tüpraş’tan gelecek 1.3 milyar dolara umut bağlayan hükümetin "eli boş" kaldı. Paranın yatmasına dört gün kala mahkeme Tüpraş’ın satışında yürütmeyi durdurdu
Hükümetinhem gelir hem de özelleştirmenin geleceği açısından büyük önem verdiği Tüpraş ihalesinde sürpriz karar. Petrol-İş Sendikası'nın itirazını görüşen Ankara 10'uncu İdare Mahkemesi yürütmeyi durdurma kararı verdi.
Şartlı Teklif Şartnameye Aykırı İdare Mahkemesi, özelleştirmeye Zorlu grubuyla ortak giren Efremov'un ihalede şartlı teklif vermesini şartnameye aykırı buldu. Kararda "Rekabet Kanunu'na aykırı olan satışta kamu yararı yoktur" dendi.
Hukuki Süreç Bitene Kadar Para Yok Zorlu-Efremov ortaklığı, Tüpraş'ın yüzde 65.6 hissesi için Cuma günü Hazine'ye 1.3 milyar dolar yatıracaktı. Mahkeme kararı üzerine Zorlu Grubu, hukuki belirsizlik bitene kadar bu parayı yatırmayacak.
***
Tüpraş'ta şok karar
Tüpraş'ta imzaların atılmasına dört gün kala Ankara 10. İdare Mahkemesi'nden yürütmeyi durdurma kararı çıktı. Mahkeme, Efremov'un şartlı teklif vermesini şartnamelere aykırı buldu.
Satışsözleşmesinin imzalanmasına dört gün kala Ankara 10. İdare Mahkemesi'nden Tüpraş'ın özelleştirilmesi ile ilgili yürütmeyi durdurma kararı çıktı. Mahkeme, Tüpraş'ın yüzde 65.67 hissesine 1.3 milyar dolar teklif veren Zorlu-Efremov ortaklığının ihalede "şartlı teklif verdiğini ve şartnameye göre böyle bir teklif vermesinin mümkün olmadığını" belirterek söz konusu satışın Rekabet Kanunu'na aykırı olduğunu buldu ve "satışta kamu yararı yoktur" dedi. Mahkemenin verdiği bu karar ile birlikte Tüpraş'ta şimdilik özelleştirme süreci durdu. Petrol-İş Sendikası Hukuk Müşaviri Gökhan Candoğan mahkemenin bu kararına Özelleştirme İdaresi'nin uymak zorunda olduğunu belirterek, "Kuşkusuz itiraz hakkı var ve mutlaka karara itiraz edeceklerdir. Ancak bölge idare mahkemesinin kararının uygulanması gerekiyor. Bu da ihale süreci bitti anlamına gelir" diye konuştu. Tüpraş'ın yüzde 65 hissesinin blok satışı ile ilgili 7 Haziran 2003'te ihaleye çıkılmış ve 24 Ekim 2003 tarihi itibariyle teklifler alınmıştı. 13 Ocak 2004 tarihinde yapılan nihai pazarlık görüşmeleri sonucunde en yüksek teklif 1 milyar 302 milyon dolar ile Efremov Kautschuk Gmhb tarafından verilmiş ve Zorlu Grubu da bu konsorsiyuma yüzde 50 oranında ortak olmuştu. Aslında Zorlu-Efremov ortaklığına sözleşmenin imzalanması için verilen süre 15 Nisan itibariyle sona eriyordu. Ancak bu tarih 28 Mayıs 2004 tarihine uzatılmıştı.
ŞARTLI TEKLİF OLMAZ! İmzaların atılmasına az bir süre kala geçtiğimiz cuma günü Petrol-İş Sendikası'nın talebini görüşen Ankara 10. İdare Mahkemesi, yürütmeyi durdurma kararı aldı. Kararın gerekçeleri ise ana başlıklarla şöyle özetlendi:
* Pazarlık usulü ile yapılacak Tüpraş ihalesine kapalı zarf içerisinde teklif almak suretiyle başlamış, ihaleye katılan Anadolu Ortak Girişim Grubu'na ait 23 Ekim 2003 tarihli teklif mektubunda yüzde 50 hisse satış sözleşmesinin imza tarihinde peşin, kalan kısmı da vadeli olmak üzere 906.2 milyon dolarlık teklif verilmiştir.
* Efremov'a ait 24 Ekim 2003 tarihli teklif mektubunda ise, söz konusu ihaleyi kazanmaları halinde hisse satış sözleşmesinin imzalancağı tarihe kadar 600 milyon doların peşin olarak yatırılacağı kabul edilmiş, ancak bir takım şartlar öne sürülmüştür.
* Bu şartlar teklifte kârın ihale şartnamesinde öngörülen şekilde dağıtılmasından sonra Tüpraş hisse satış sözleşmesinin tamamlanma tarihinde nakitsiz ve borçsuz olarak satın alınacağı, taslak petrol yasasının TBMM'ye sunulduğu şekilde yasalaşacağı şeklinde sıralanmıştır.
* Oysa ki, 4046 sayılı yasanın ihale usullerini düzenleyen hükümlerinde ve ihale şartnamesinde görüleceği üzere ihaleye katılanlar tarafından verilecek tekliflerin şartsız olacağı ve şartnameye uymayan veya başka şartlar taşıyan teklif mektuplarının ise kabul edilmeyeceği açıkça düzenlenmiştir. Efremov'un teklifi şartnameye aykırı olduğu halde değerlendirmeye alınmıştır.
PAZARLIK YAPILMADI * İncelenen davada pazarlık usulü ile yapılacak Tüpraş ihalesine kapalı zarf içerisinde teklif almak suretiyle başlanmış, pazarlık görüşmeleri sonucunda ihaleye katılan Anadolu Ortak Girişim Grubu ile Efremov şirketi tarafından verilen teklifler revize edilmiş ve ihale komisyonu tarafından açık artırmaya gidilmeksizin en yüksek teklifi veren Efremov'a ihale edilmiştir.
* Ancak idarelerin ihale yaparken kamu varlığının en yüksek bedel ile satışını sağlamak amacıyla kamu yararı ve ülke çıkarlarını gözetmek suretiyle gerçekleştirmesi gerekmektedir. Bu ihalede açık artırmaya gidilmesi mümkünken, nihai teklif almak suretiyle sonuçlandırıldığı ve ihalenin bu yönüyle de kamu yararına ve hukuka aykırı olduğu görülmektedir.
* Her ne kadar ihale kararı yürürlükteki mevzuat uyarınca Rekabet Kurulu'nun onayına sunularak 29 Ocak 2004 tarihli Rekabet kurulu kararı ile Türpaş'ın özelleştirilmesine izin verilmiştir. Ancak bu kararın oy çokluğu ile alındığı mevcut karşı oylarda da gerek satış işlemi yapılan şirkete ve gerekse yapılan ihalenin esasına ilişkin birçok eksikliğin ortaya konulduğu görülmektedir. Rekabet kurulu Kararını'nın 3. bendinde de ham petrol faaliyetleriyle dikey bütünleşik bir yapının ortaya çıkmasından kaynaklanana avantajların ithalat ve rafinaj sektörü bakımından pazara giriş engeli yaratabileceği gözününde bulunarak 4054 sayılı kanun kapsamında bir değerlendirme daha yapılması gerekmektedir.
