|
 |
 |
 |
 |
|
Kullandığınız doğum kontrol yöntemi size uygun mu?
Uzmanlar uyarıyor: Çifte uygun olmayan doğum kontrol yöntemi, çeşitli cinsel sorunlar yaratırken, sevişmeden alınan mutluluğu da azaltabiliyor
* Doğum kontrol yöntemi seçerken çiftler nelere dikkat ediyor? Çiftin evli olup olmaması, ilişkinin düzeni gibi faktörler kullanılan yöntemi belirlemekte etkilidir. Örneğin; iş dolayısıyla eşini altı ay görmeyecek kadının, doğum kontrol hapı kullanması ne kadar doğrudur, sorgulanabilir. Evli olmayan çiftlerde istenmeyen gebelik önemli bir stres kaynağıdır. Ancak buna bir de HIV (AIDS) ve cinsel yolla bulaşan hastalıklardaki artış eklenmiş, böylece kondom kullanımı artmıştır.
* Kondomla ideal cinsellik sağlanabilir mi? Türkiye'de kondom kullanımının en çok artış gösterdiği bölge Karadeniz bölgesidir ve bu, sanırım konu için yeterli bir örnektir. Kondom kullanımındaki en büyük problem; sevişmeyi bölmesidir. Bunu önlemek için kondomu kadının uygulaması önerilmektedir. Kondom, erkek için de belli oranda hissetmeyi azaltabilir. Bu, erken boşalmayı engeller. Bir grup erkek ise, tam tersine şikayetçi olabilir. Ancak doğru kondom seçimi, bu tip şikayetleri engelleyecektir.
* Doğum kontrol hapları cinsel isteği azaltabilir mi? Doğum kontrol hapları ve deri altına konulan progesteron içeren hormonal yöntemler, bazen cinsel isteği olumsuz yönde etkileyebilmektedir. 2004 Mart ayında Contraception Dergisi'nde yayınlanan bir makalede, düşük doz östrojen içeren hapların vajinal kayganlaşmayı azalttığı, bunun da belli bir oranda cinsel isteği etkilediği iddia edilmiştir. Diğer taraftan, doğum kontrol hapları yumurtlamayı baskılamakta ve androjenleri kısmen azaltmaktadır. Dolayısıyla, kadının cinsel isteği olumsuz yönde etkilenebilir. Vurgulanması gereken; bu durum kadınların önemli bir bölümünde görülmez. Tam aksine, gebelik korkusu olmadan yaşanan cinsel birliktelik, çiftin cinsel yaşamını olumlu yönde etkiler.
* Kadınlar hem koruyucu hem de cinsel isteklerini artırıcı bir doğum kontrol yöntemi seçmek istediklerinde neyi öneriyorsunuz? Bu, çiftten çifte değişir. Yöntemlerden bazıları, özellikle hormonal yöntemler iki aşamada cinselliği etkileyebilir. Düşük doz östrojen içeren (20 mikrogram) doğum kontrol hapları, östrojen dozu az olduğu için ara kanamanın, özellikle kullanımın ilk üç ayında sık görüldüğü bir gruptur. Dolayısıyla kadınlar ilişkiden kaçar. Bu tip ara kanamaya neden olan diğer yöntem, cilt altına yerleştirilen ve progesteron salgılayan hormonal yöntemlerdir. Avrupa'da yapılan çalışmalarda, beş yıl sonunda bu yöntemin yüzde 70 oranında ara kanama yüzünden terk edildiği ifade edilmektedir. Düzensiz kanamalar kadının cinsellikten uzaklaşmasına neden olmaktadır. Progesteron hormonu cinsel arzu üzerine hafif baskılayıcı etki yapar ve cilt altına yerleştirilen sistemlerde kanda yükselen hormon düzeyleri, kadında libidoda (cinsel istekte) belli bir düşüşe neden olabilir. Buna vajinal kuruluk da eklendiğinde, hasta cinsellikten uzaklaşır. Cinsellik ve doğum kontrol yöntemleri için önemli nokta, bir genelleme yapmadan çiftin alışkanlıklarına ve yaşam tarzlarına uygun yöntemi seçmektir. Bu bağlamda doktor uygun sorgulamayı yapmalı, yeterli bilgiye sahip olmalı ve çiftleri doğru bir şekilde yönlendirmelidir.
* Çiftler kendileri için en uygun yöntemi seçerken cinsel hayatlarının daha sağlıklı sürmesi için nelere dikkat etmeli? Kararı beraber almaları, beklentilerini birbirlerine net ve çekinmeden ifade etmeleri gerekir. Daha sonra da doktorun bu açıdan yönlendirmesi şarttır. Yöntemi seçerken, kadının ve erkeğin özellikleri ve yaşam şekilleri de önemlidir. Örneğin kadının sigara içmesi doğum kontrol haplarının 40 yaş sonrası kullanımını kısıtlar. Burada, özellikle cinsellik ve sigara arasındaki ilişkiye dikkat etmek gerekir. Çünkü sigara içen kadınlarda tıpkı erkeklerde görülebileceği gibi klitoriste sertleşme kusuru ve duyarsızlaşma ortaya çıkabilmektedir.
* Doğum kontrol yöntemleri yaşa ve cinsel davranışa göre değiştirilmeli mi? Temel faktör çiftlerin evli olup olmaması ya da tek eşli olup olmamalarıyla ilişkilidir. Cinsel temasla bulaşan hastalıklar açısından baktığımızda kondom kullanımı gerek kadın, gerekse erkek için en doğru yöntem olacaktır. Son birkaç yıldır ülkemizde de satılan kadın prezervatifleri bulunmaktadır. Bunlar da, etkin bir biçimde kadın hastalarımız tarafından kullanılıyor.
* Çiftler için kısıtladığınız yöntemler var mı? Genellikle doğum yapmamış kadınlarda rahim içi araçları kullanmıyoruz. Her ne kadar Dünya Sağlık Örgütü son yıllarda üst genital sistem enfeksiyonları ile rahim içi araçlar (spiraller) arasında bir ilişki olmadığını ifade etse de, klasik kitaplara girmiş rakamlar nedeniyle rahim içi araçları doğum yapmamış kadınlarda dış gebelik ve üst genital sistem enfeksiyon oranlarını artırdığı için tavsiye etmiyoruz. Ancak, 10 yıldır Avrupa'da ve beş yıldır Türkiye'de kullanılan, progesteron hormonu salgılayan rahim içi aracı bunun dışında tutmak gerekir. Bu rahim içi araç, salgıladığı hormonun etkisi ile üst genital sistem (yumurtalık, rahim ve tüpler) enfeksiyonlarına karşı koruyucu bir etki gösterirken, dış gebelik oranlarını da artırmamaktadır.
* Çiftler doğum kontrol yöntemlerini ne kadar zamanda bir değiştirmeli? Kadın olsun erkek olsun, düzenli bir ilişkileri olmaması durumunda ideal yöntem kondom (prezervatif) olduğu için, bu grup hastayı cevabın dışında tutmalıyız. Yöntemin ne kadar da bir değiştirileceği sorusu, tek eşli ya da evli çiftler için özellikle önemlidir. Genel tutumumuz, rahim içi araçların beş yılda bir değiştirilmesi yönündedir. Doğum kontrol haplarının değiştirilmesi, aslında eğer çift bu yöntemden memnunsa, söz konusu olmamalıdır. Burada önemli olan; çiftlerin yanlış inanışlarıdır. Sıklıkla bir ya da iki yıldan sonra kadınlar bu hapların kısırlık yapacağı, doğurganlığı etkileyeceği korkusu ile bir süre "dinleneyim" diye bırakırlar. Oysa ne kadar süre kullanırlarsa kullansınlar, hapı bıraktıktan üç ay sonra doğurganlıkları geri döner. Doğum kontrol haplarının en önemli özelliği, yumurtalık kanserine karşı kesinlikle koruyucu olduklarının gösterilmiş olmasıdır. Rahim kanserine karşı da koruyucu etkileri bilinmektedir.
* Erkeklerin kullanacağı doğum kontrol yöntemleri için de aynı kurallar geçerli mi? Erkeklerde sıklıkla kullanılan doğum kontrol yöntemi "vazektomi"dir. Vazektomi güvenli bir yöntemdir, kadındaki tüplerin bağlanmasının erkekte uygulanmış halidir. Ancak, çift yöntemin geri dönüşümsüz ve koruyucu etkinin de işlemden bir süre sonra (meni içinde sperm kalmaması için erkek 20 kez boşaldıktan sonra) ortaya çıktığını bilmelidir. Erkekler için de hormonal doğum kontrol yöntemleri geliştirilmektedir. Şu anda üzerinde durulanlar; tek başına androjen veya androjen ile beraber progesteron hormonu içeren iğnelerdir. Bu uygulamalar rutin kullanıma henüz girmemiştir.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
