|
 |
|
ABDURRAHMAN YILDIRIM
Son gelişmeler dolarda trendi değiştirebilir mi?
Dolardaki düşüş, Merkez Bankası'nın 18 Temmuz günü 980 milyon dolara varan alımına karşılık pek durmamıştı . Merkez Bankası aldıkça birileri satmış. Hazır alıcı varken belki elinde olmayan dövizleri satan da olmuş. Çünkü bankalararası döviz piyasasında 200-300 milyon dolarlık işlem oluyor. Bunun bir anda milyar dolara çıkması çok şaşırtıcı. Demek ki, fiyatın yukarı gitmemesini isteyen ve karşısında hazır alıcı bulmuşken satış yapan, döviz arzını bollaştıran bir kesim var.
Dövizin bir anda bollaşıp bir anda ortadan çekilmesine dayanak oluşturan ana kalemler sıralanırsa tablo daha netleşir. Son yapılan revizyonlardan sonra yıllık ithalat ve ihracat toplamı 105 milyar dolara varıyor. Turizm, işçi dövizi, müteahhitlik, taşımacılık ve diğer döviz girişleri ile yılda 120 milyar dolarlık döviz işlem hacmi olduğu söylenebilir. Bu da ayda 10 milyar dolarlık bir akım demek. İş gününe de 500 milyon dolara yakın rakam düşer. Sermaye hareketleri buna dahil değil.
* Herkes spekülatör?- Bu büyüklükleri ortaya koyduktan sonra gelelim dövizde spekülasyon meselesine.
* Bu spekülasyonu yapanlar arasında kur bu hafta artmayacaksa döviz ihtiyacını bugünden karşılamayanlar yer alıyor. Hemen herkes son ana kadar bekliyor. En iyi fiyattan işlem yapmak istiyor.
* İhracat dövizlerinin Türkiye'ye getirilmesini kurdaki beklentisine göre geciktiren veya öne çeken var.
* Kurun düşeceğini, artsa bile bunun faizlerin ve enflasyonun altında kalacağını tahmin eden ithalatçı bedelini sonra ödemek üzere vadeli ithalat yapıyor. Nitekim trendin döndüğü mart sonundan itibaren vadeli ithalatta önemli artış var.
* Kurun, enflasyonun veya faiz oranlarının altında kalacağını tahmin eden tasarruf sahiplerinden bazıları dövizini bozduruyor ve TL'ye geçiyor. O da, spekülasyona katılıyor. Kurların artacağını düşünen de gidip döviz alıyor.
* Siyasi ve ekonomik istikrar ortamında dövize birkaç ayda bir şey olmayacağı kanaatine varan şirketler yurtdışından borçlanıyor.
* Cari işlemlerde net hata noksan kalemi ocakta 661 milyon, şubatta 1.102 milyon ve martta 1.126 milyon dolar eksi iken, nisandan itibaren 251 milyon, 671 milyon ve haziranda 1.588 milyon dolar fazla verdi. Yani kaynağı belirsiz bir para çıkışından kaynağı belirsiz bir para girişine dönüldü.
* Tezkere korkusu- Merkez Bankası'nın bir hafta önce verdiği destek işe yaramamıştı. Ancak bir hafta sonra döviz bu kez desteksiz yükselebildi.
Bunun ana nedeni Irak'a asker gönderilmesinin gündeme gelmesi. Yeni bir tezkere reddinin ABD'yle ilişkileri daha da bozma olasılığı mali piyasaları korkutuyor.
* Gerekçeler sağlam olmalı- İhale yasasında değişiklik yapma isteği, İmar Bankası'ndaki riskin daha yüksek çıkma olasılığı, cari işlemler açığının revize edilerek büyütülmesi, ek vergi yasalarının iptali gibi gelişmeler alt alta konulunca genel havayı bozan boyutlara varıyor. Bu nedenle faiz ve döviz arttı, borsa düştü.
Mali piyasalarda bir trend değişikliği için, olumsuz gelişmelerin daha da derinleşmesi gerekiyor.
Dövizdeki düşüş trendinin sonlandırılması ve yeni bir çıkış eğilimi için, gerekçeler sağlam ve kalıcı olmalı. Burada belirleyici olacak gelişme, ABD, ile ilişkilerin ne olacağı ve hükümetin ekonomide ne yapacağı. Bu olaylar durulmadan da, mali piyasalardaki dalgalanmaların durulması beklenmemeli.
* Sonuç- " Olursa yedi çıra yakar, olmazsa karanlıkta yatar" Türk Atasözü
Milli gelire 33.5 milyar $'lık kur dopingi
Geçen hafta ekonomik verilere, parite ve kur revizyonu yapıldı. Euro'nun dolara göre yüzde 20 değer kazanması ve TL'nin değerlenmesi sonucu 2003 için ortalama dolar 1.752 binden 1.537 bine indirildi. Bu revizyonla milli gelir 33.5 milyar dolar artarak 233.8 milyar dolara çıkıyor. Milli gelirdeki bu artış kamu borcunun milli gelire oranını düşürüyor. Bu da borçların çevrilmesini kolaylaştırıyor.
Cari işlemler açığı 7.4 milyar, ihracat 43.5 milyar, ithalat da 61.5 milyar dolara çıkarıldı.
İthalattaki revizyonun kur değişiminin de üzerine çıkarılmasında yurtiçi talebin canlanması etkili. Eğer siyasi bir kriz yaşanmaz ve hükümet de ekonomi programını devam ettirirse, bir süre sonra yukarı yönde revize etme sırası yüzde 5'lik büyüme hedefine gelebilir.
Mesajlarınız için:
ayildirim@sabah.com.tr
Haberleri gazete sayfası görüntüsünde okumak için
SABAH e-Medya"ya
tıklayın
|
|
|
|
