Acaba AB'de öyle mi?

Adam Smith'in "Laisser faire, laisser passer" diye bilinen bir sözü vardır... "Bırakın yapsınlar, bırakın geçsinler" manasında bir deyiştir bu!... Meğer bu deyişin devamı da varmış...

Onu da dün SABAH'ın deneyimli Yazı İşleri Müdürü Erdal Şafak'tan dinledim:

"Le monde va de lui meme!"

Türkçede, "Dünya nasılsa kendiliğinden döner" anlamına geliyor.

Avrupa Birliği Türkiye'den ne isterse, hemen verelim diyenler bu argümanlarında ne kadar haklı?.. Gerçekten AB üyesi ülkelerin başkentleri Ankara'dan her istediklerini kendi ülkelerinde de uyguluyorlar mı? Ya da altına imza attıkları her anlaşmayı yürürlüğe koyabiliyorlar mı?

Bu sorulara cevap olabilecek birkaç satır...

Avrupa Birliği Genel Sekreterliği'nin üye ülkeler arasında yaptığı bir değerlendirmeden kısaca bahsedeyim...

Anadilde yayın ve eğitim konusunda birliğe üye ve aday ülkelerdeki farklı düzenlemelere dikkat çekilen metninden önemli gördüğüm bazı pasajları aynen yansıtıyorum...

FRANSA
Fransa, "Ulusal Azınlıkların Korunması Çerçeve Sözleşmesi"ne taraftır. "Avrupa Bölgesel veya Azınlık Dilleri Şartı"nı 1999'da imzalamıştır. Yalnız bu anlaşmaların ulusal azınlıkların tanındığı anlamına gelmediğine dair bir çekince koymayı da ihmal etmemiştir.

Anayasaya göre, Cumhuriyetin dili Fransızcadır. Temelde bireysel farklılık hakkını tanımaktadır. Uygulamada Brötonca tek bir televizyon kanalı mevcuttur. Diğer bölgesel dillerde günde azami 40 dakikalık radyo yayını yapılabiliyor. Yerel diller anaokulundan üniversiteye dek resmi ve özel okullarda öğretilmektedir.

Bu çerçevede Brötonca, Baskça, Katalanca, Oksitanca ve 1951'den bu yana da Korsikaca okullara girmiştir.

ALMANYA
Almanya, "Ulusal Azınlıkların Korunması Çerçeve Sözleşmesi"ni onaylarken, bu çerçeveye 4 azınlık grubunun girdiğini beyan etti.

"Avrupa Bölgesel veya Azınlık Dilleri Şartı"na taraf olan Almanya, şart kapsamına giren dilleri Danimarkaca (Danca), Yukarı Sorbça, Aşağı Sorbça, Kuzey Frizyacası, Saterland Frizyacası, Roman dili ve Aşağı Almanca olarak sıralıyor.

Ülkenin resmi dili Almancadır...

Azınlıklar, kendi kültürlerini koruma, geliştirme ve öğretme hakkına sahiptir. Ancak bu hakkın uygulanması, eyaletlerin yetki alanına girmektedir. Azınlık grupları özel hayatta ve kamu içinde yazılı ve sözlü olarak azınlık dilini kullanma hakkına sahiptir. Gerek anadilde eğitim, gerek basın-yayın konularında Alman mevzuatında herhangi bir kısıtlama söz konusu değildir. Danimarka azınlığının kendi okulları vardır.

İNGİLTERE
İngiltere, "Ulusal Azınlıkların Korunması Çerçeve Sözleşmesi"ne taraf ve "Avrupa Bölgesel veya Azınlık Dilleri Şartı"nı imzalamış, ancak onaylamamıştır... Etnik, dini ve kültürel azınlıkların haklarını düzenleyen herhangi bir kanun bulunmamaktadır. Etnik ve kültürel azınlıkların kendi dillerinde yayın yapma ve özel okul açma hakkı vardır...

İTALYA
İtalya, "Ulusal Azınlıkların Korunması Çerçeve Sözleşmesi"ne taraf, "Avrupa Bölgesel veya Azınlık Dilleri Şartı"nı imzalamış, ancak onaylamamıştır. Tarihi dil azınlıklarının korunmasına ilişkin yasaya göre, resmi dil İtalyanca'dır.

Ancak... Arnavut, Katalan, Alman, Yunan, Sloven ve Hırvat toplulukları ile Fransızca, Güneydoğu ve Provence Fransızcası, Ladino, Friulice, Sardunyaca konuşan nüfusların dil ve kültürleri korunmaktadır.

Kamu belgeleri, azınlık bölgelerinde iki dilde hazırlanmakta, ancak İtalyancası geçerli sayılmaktadır. Bölgesel radyo ve televizyon yayınları korunan dillerde yapılabilmektedir. Aynı haklar basın için de geçerlidir. Anaokullarından itibaren ilk ve orta okullarda İtalyanca ile beraber talep olması halinde azınlık dillerinin eğitim aracı olarak kullanılması mümkündür. Genel kurallar, Milli Eğitim Bakanlığı'nca tespit edilir.

YUNANİSTAN
Yunanistan, "Ulusal Azınlıkların Korunması Çerçeve Sözleşmesi"ni imzalamış, ancak "Avrupa Bölgesel veya Azınlık Dilleri Şartı"na taraf değildir.

Müslüman (Türk) azınlığın hakları, Lozan Andlaşması ile düzenlenmiştir. Soydaşlarımızın çocuklarına Türkçe isim vermelerine izin verilmekte, ancak Türkçe yerleşim birimi isimlerine müsaade edilmemektedir.

Yayın dilinin mutlaka Yunanca olacağına dair bir kanun hükmü yoktur. Ancak Yunanca dışında bir dilde yapılan yayınlarda, yayın süresinin en az yüzde 25'i Yunanca olmak zorundadır.

Bu yayınlarda Yunanca altyazı kullanılması ve Yunanca dilinin doğru kullanımı esastır. Yunanca dışında özellikle yabancı dilde yayın yapan Yunan televizyon kanalı bulunmamaktadır.

HYDE PARK

Müjdat Gezen
Kazandığı parayı laylalarda leylalarda yiyeceğine yine topluma hizmet için harcıyor. Kadıköy'de sahibi olduğu daireyi yaşlı sanatçılara ücretsiz huzurevi olarak düzenlemesi çok güzel. Seni seviyoruz Müjdat Abi. Zafer Ergül, İzmir

Bonkör hırsız
Adam almış eline oyuncak tabancayı, girmiş bankaya ve soymuş. Sonra da yoldan çevirmiş bir taksi ve basıp gitmiş. Üstüne bir de şoföre verdiği hizmet için bahşiş bırakmış. Bence asıl bahşiş, banka soymayı özendiren adalet sistemine verilmeliydi. Saygılarımla. Murat Bayar/İst.

Kınıyorum
Dünyanın gözü önünde aylardır Yahudiler'in soykırım ve imha saldırılarına seyirci kalan herkesi kınıyorum. Saldırılara katkısı olan ülkeleri de lanetliyorum. Mehmet Yılmaz/İst.

Tepki nerede?
Türkiye Cumhuriyeti'nin vazgeçilmez denge unsuru olan Türk Silahlı Kuvvetleri. Bir subayımızı bile gözünü kırpmadan öldüren ve utanmadan bunu Filistinliler'in üzerine atan İsrailliler'e karşı daha ne kadar duyarsız kalacaksınız? Metin Yüksel/İst.

Metroya WC
Uluslararası Kalite Belgesi alan İstanbul Metrosu kalitesiyle böbürleniyor. Bu belgeyi nasıl aldı anlamıyorum. Özürlü vatadaşlar gibi diğer vatandaşlarımız da tuvaletleri kullanamamaktan şikâyetçi. Yanımızda lazımlık mı taşıyalım? Berk Kocakul/İst.