O kafa

Adam Smith'in "Laisser faire, laisser passer" diye bilinen bir sözü vardırÉ
"Bırakın yapsınlar, bırakın geçsinler" manasında bir deyiş bu!É

Meğer bu deyişin devamı da varmışÉ

Onu da dün SABAH'ın Yazı İşleri Müdürü usta gazeteci Erdal Şafak'tan dinledim:

"Le monde va de lui meme!"
"Dünya nasılsa dönmeye devam eder" mealinde bir deyim bu!

AB sürecini de "Bırakın yapsınlar, bırakın geçsinler" boyutundan görenler için Avrupa Birliği Genel Sekreterliği'nin yaptığı bir değerlendirmeden bahsedeyimÉ

Anadolu Ajansı'nın dün geçtiği, anadilde yayın ve eğitim konusunda birliğe üye ve aday ülkelerdeki farklı düzenlemelere dikkat çekilen metni aynen yansıtıyorumÉ

FRANSA
Fransa, ``Ulusal Azınlıkların Korunması Çerçevesi Sözleşmesi``ne taraf olurken, ``Avrupa Bölgesel veya Azınlık Dilleri Şartı``nı 1999`da imzalamış olmasına rağmen, bunun ulusal azınlıkların tanındığı anlamına gelmediğine ilişkin çekince koydu.

Anayasaya göre, Cumhuriyetin dili Fransızca`dır. Bireysel temelde farklılık hakkını tanımaktadır. Uygulamada Brötanca tek bir televizyon kanalı mevcutturÉ

Diğer bölgesel dillerde günde azami 40 dakikalık radyo yayını yapılabilmektedir. Yerel diller anaokulundan üniversiteye kadar resmi ve özel okullarda öğretilmektedir.

Bu çerçevede, Brötanca, Baskça, Katalanca ve Oksitanca ve 1951`den beri Korsikaca bilahare okullara girmiştir.

ALMANYA
Almanya, ``Ulusal Azınlıkların Korunması Çerçeve Sözleşmesi``ni onaylarken, bu çerçeveye 4 azınlık grubunun girdiğini beyan etti.

``Avrupa Bölgesel veya Azınlık Dilleri Şartı``na taraf olan Almanya, şart kapsamına giren dilleri Danimarkaca, Yukarı Sorbca, Aşağı Sorbca, Kuzey Frizyacası, Saterland Frizyacası, Roman dili ve Aşağı Almanca olarak sıralıyor.

Ülkenin resmi dili Almanca`dırÉ

Azınlıklar, kendi kültürlerini koruma, geliştirme ve öğretme hakkına sahiptir. Ancak bu hakkın uygulanması, eyaletlerin yetki alanına girmektedir.

Azınlık grupları özel hayatta ve kamu içinde yazılı ve sözlü olarak azınlık dilini kullanma hakkına sahiptir. Gerek anadilde eğitim, gerek basın-yayın konularında Alman mevzuatında herhangi bir kısıtlama söz konusu değildir.

Danimarka azınlığının kendi okulları vardır.

İNGİLTERE
İngiltere, ``Ulusal Azınlıkların Korunması Çerçeve Sözleşmesi``ne taraf ve ``Avrupa Bölgesel veya Azınlık Dilleri Şartı``nı imzalamış, ancak onaylamamıştırÉ

Etnik, dini ve kültürel azınlıkların haklarını düzenleyen herhangi bir kanun bulunmamaktadır. Etnik ve kültürel azınlıkların kendi dillerinde yayın yapma ve özel okul açma hakkı vardırÉ

İTALYA
İtalya, ``Ulusal Azınlıkların Korunması Çerçeve Sözleşmesi``ne taraf, ``Avrupa Bölgesel veya Azınlık Dilleri Şartı``nı imzalamış, ancak onaylamamıştır.

Tarihi dil azınlıklarının korunmasına ilişkin yasaya göre, resmi dil İtalyanca`dır.

Ancak...

Arnavut, Katalan, Alman, Yunan, Sloven ve Hırvat toplulukları ile Fransızca, Güneydoğu ve Provence Fransızcası, Ladino, Friulice, Sardunyaca konuşan nüfusların dil ve kültürleri korunmaktadır.

Kamu belgeleri, azınlık bölgelerinde iki dilde hazırlanmakta, ancak İtalyanca`sı geçerli sayılmaktadır.

Bölgesel radyo ve televizyon yayınları korunan dillerde yapılabilmektedir. Aynı haklar basın için de geçerlidir.

Anaokullarından itibaren ilk ve orta okullarda İtalyanca ile beraber talep olması halinde azınlık dillerinin eğitim aracı olarak kullanılması mümkündür.

Genel kurallar, İtalyan Milli Eğitim Bakanlığı`nca tespit edilmektedir.

İSPANYA
İspanya, ``Ulusal Azınlıkların Korunması Çerçeve Sözleşmesi``ne taraf, ``Avrupa Bölgesel veya Azınlık Dilleri Şartı``nı imzalamış, ancak onaylamamıştır.

Ülkede resmi dil İspanyolca`dır. Diğer İspanya dilleri de özerk topluluklarda resmi dil konumundadır.

Anadil kullanımı ve anadilde radyo televizyon yayını bağlamında tüm standartları karşılamaktadır.

YUNANİSTAN
Yunanistan, ``Ulusal Azınlıkların Korunması Çerçeve Sözleşmesi``ni imzalamış, ancak ``Avrupa Bölgesel veya Azınlık Dilleri Şartı``na taraf değildir.

Müslüman (Türk) azınlığın hakları, Lozan Andlaşması ile düzenlenmiştir. Soydaşlarımızın çocuklarına Türkçe isim vermelerine izin verilmekte, ancak Türkçe yerleşim birimi isimlerine müsaade edilmemektedir.

Yayın dilinin mutlaka Yunanca olacağına dair bir kanun hükmü yoktur. Ancak Yunanca dışında bir dilde yapılan yayınlarda, yayın sürecinin en az yüzde 25`i Yunanca olmak zorundadır.

Bu yayınlarda Yunanca altyazı kullanılması ve Yunanca dilinin doğru kullanımı esastır. Yunanca dışında özellikle yabancı dilde yayın yapan Yunan televizyon kanalı bulunmamaktadır.

Batı Trakya`da Türkçe yayın yapan 5 radyo istasyonu bulunmaktadır. Batı Trakya`da 230 ilkokul ve lisede Türkçe eğitim verilmektedir.

Anlaşmalar uyarınca her türlü eğitim kurumunu kurma hakkına sahip olan Türk azınlığın, yeni eğitim kurumları açmasına imkan tanınmamaktadır.

PORTEKİZ
Portekiz, ``Ulusal Azınlıkların Korunması Çerçeve Sözleşmesi``ni imzalamıştır, ancak ``Avrupa Bölgesel veya Azınlık Dilleri Şartı``na taraf değildir.

Çingeneler dışında etnik ya da kültürel azınlık bulunmamaktadır. Çingenelerin kültürel haklarına saygı gösterilmekle birlikte, azınlık hakları yoktur.

İSVEÇ
İsveç, ``Ulusal Azınlıkların Korunması Çerçeve Sözleşmesi``ni imzalamıştır, ancak ``Avrupa Bölgesel veya Azınlık Dilleri Şartı``na taraf değildir.

Finliler, Samiler, Museviler ve Romanlar azınlık kabul edilmekte ve bu azınlıkların dilleri ile Tornedal`da konuşulan yerel dile azınlık dili statüsü tanınmaktadır.

Samiler, kendi bölgelerinde kültürel haklara ve eğitim hakkına sahiptir.

DANİMARKA
Danimarka, ``Ulusal Azınlıkların Korunması Çerçeve Sözleşmesi``ne taraftır ve ``Avrupa Bölgesel veya Azınlık Dilleri Şartı``nı imzalamıştır.

Alman azınlık, dil, eğitim, dini ve kültürel haklardan yararlanmaktadır. Alman azınlığın eğitimi için genel bütçeden pay ayrılmaktadır.

AVUSTURYA
Avusturya, ``Ulusal Azınlıkların Korunması Çerçeve Sözleşmesi``ne taraftır ve ``Avrupa Bölgesel veya Azınlık Dilleri Şartı``nı imzalamıştır.

Cumhuriyetin devlet dili azınlık dillerine ilişkin haklar saklı kalmak kaydıyla Almanca`dır.

Sloven, Hırvat, Macar, Çek, Slovak ve Romanları azınlık olarak tanımıştır.

Azınlıkların anadilleri, Almanca ile beraber resmi dil olarak kabul edilmektedir.

Azınlıkların yoğun olarak ikamet ettikleri eyaletlerde, devlet okulları azınlıkların anadillerinde ders vermektedir.

HOLLANDA
Hollanda, ``Ulusal Azınlıkların Korunması Çerçeve Sözleşmesi``ni imzalamış ve ``Avrupa Bölgesel veya Azınlık Dilleri Şartı``nı onaylamıştır.

Hollanda mevzuatında etnik, dini ve kültürel haklara ilişkin herhangi bir sınırlama mevcut değildir.

1997`de yürürlüğe giren yaşayan yabancı dillerin öğretimi kanunu ile anadilde eğitim, müfredat programı dışına çıkarılarak, seçime dayalı bir kültür hakkına dönüştürülmüştür.

SLOVAKYA
Slovakya, ``Ulusal Azınlıkların Korunması Çerçeve Sözleşmesi``ni onaylamıştır.

Anayasada ulusal azınlıklar ve etnik gruplar terimi kullanılmakta, bunların aynı kökenden vatandaşlarla birlikte kültürel miraslarını geliştirme, anadillerinde haber alma, yayma, kültür ve eğitim kurumları oluşturma hakları güvence altındadır.

BULGARİSTAN
Bulgaristan, ``Ulusal Azınlıkların Korunması Çerçeve Sözleşmesi``ni onaylamıştır.

Anayasaya göre, anadilleri Bulgarca olmayan Bulgar vatandaşlarının kendi dillerini kullanma ve öğrenme hakları vardır.

Sadece resmi dil Bulgarca`nın geçerli olduğu haller, kanunla belirlenmektedir.

ROMANYA
Romanya, ``Ulusal Azınlıkların Korunması Çerçeve Sözleşmesi``ni onaylamıştırÉ

Anayasada anadil öğrenme hakkı tanınmıştırÉ

VeÉ

Son olarakÉ

Usta gazeteci, değerli büyüğüm Erdal Şafak'ın devamını getirdiği cümlede olduğu gibiÉ

"Dünya nasılsa dönmeye devam ediyor!"

Bazıları bilgi kirlenmesi yaratmaya devam etse de!