Win-Türkçe
ASCII

ÇELTİK DOKTORU OLDU
Asıl mesleği tıp doktorluğu olan ancak tam 16 yıldır "çeltik doktoru" rütbesini taşıyan İpsala Çeltik Üreticileri Dernek Başkanı Gürsel Şimşek, "Geçen yıla göre çeltikte fiyat artışı yüzde 66 oldu. Geçen yıl hasatta 330 bin liradan kilosunu satıyorduk. Şimdi ise 550 bin liradan tüccar alıyor. Ofisin almasına gerek bile kalmadı. 1 kilo çeltik bizim bölgemizde fabrikada işlendikten sonra 600 grama düşüyor. Yani 1 kilo pirinç 920 bin liraya mal oluyor. Bugün fabrika 1 kilo pirinci 1 milyon ile 1 milyon 50 bin liradan satıyor. Ancak marketlerde fiyatlara bakıyoruz, Trakya tipi baldo pirinç 2 milyon-3 milyon arasında değişen fiyatlarda satılıyor. Ne oluyorsa fabrikadan çıktıktan sonra oluyor. Kâra doymayan paketçi, marketçi yüzünden sofradaki pilav pahalıya mal oluyor" diye anlatıyor.

İTHALAT ÜRETİMİ DÜŞÜRDÜ
Türkiye'nin pirinç üretiminin 250 bin ton olduğunu belirten bir başka üretici Sami Dubacı da toplam tüketimin 450 bin ton olduğunu ifade ederek, geçmiş yıllarda Mersin, İskenderun limanlarına getirilen ithal pirinçlerin kamyonlarla İpsala'ya taşınarak üreticinin çeltiğinin yok pahasına satıldığını anlatıyor.

Dubacı, bir çok köylüyü çeltik ekmekten vazgeçiren o günlere ilgili şunları söylüyor: "Her yıl 200 bin ton pirinç ithal ediliyordu. 1985 yılına kadar aslında üretim tüketime yetiyordu. Ancak ondan sonra ithalat kapılarını bir açtılar üreticiyi öldürdüler. Türkiye'de kişi başına 7.5 kilo pirinç tüketiliyor. Eğer gerekli destek verilse 700 bin dekar olan üretim alanını 1 milyon tona çıkarıp Türkiye'nin tüm ihtiyacını karşılarız. Biz burada edindiğimiz tecrübeyi GAP'a bile taşımaya hazırız. Türkiye iklim itibarı ile pirinç üretimine oldukça uygun. Mısır'ın, Amerika'nın üreticisi yerine artık Türkiye kendi çiftçisini desteklesin."

ABD'yi Lazerle yakaladık
İpsala Köylüsü 1995 yılında Amerika ve İtalya'da kullanılan lazer teknolojisi ile tanışınca kaderi de değişmiş. "Teknolojiyi tarlaya soktuk" diyen İpsalalı çeltik üreticileri artık bilimsel bir şekilde çalışıyor. Lazer kalkanı ile 1200 metre çapında bir alanda toprak seviyesinin aynı düzeye çekiliyor. Bunun için 200-250 beygir gücündeki lazer tasfiye bıçakları olan traktörler kullanılıyor. Böylece ekilen tüm arazide su seviyesinin aynı düzeyde olması sağlanıyor. Toplama ve kurutmada de gelişmiş teknoloji kullanılıyor. Tıp doktoru iken çeltik üretmeye başlayan Dr. Gürsel Şimşek, lazer teknolojisine geçiş ile birlikte üretimin yüzde 50 yükseldiğini ifade ederek, "Bugün dünya ortalaması bir hektarta 3-4 bin kilo. Oysa biz 7 bin kiloyu yakalamak üzereyiz. Bu rakam Amerika'da 8 bin kilo civarında. Ancak orada havadaki nem nedeniyle İpsala'daki kaliteli pirinci üretemiyorlar" diye anlatıyor. Şimşek, ilk önce sınır komşusu Yunanlı köylüler kullanırken gördükleri bu teknolojiyi öğrenmek için Amerika'ya kadar gittiklerini anlatıyor ve "Komşudan esinlendik" diyor.

PAKETÇİ

1 milyon 350 bine alıyorum
Üretici ve çeltik fabrikaları 1 kilo pirincin fabrikadan çıkış fiyatının 1 milyon ile 1 milyon 100 bin lira arasında değiştiğini söylerken, Rami Gıda Toptancıları'nın önde gelen simalarından Reis Gıda'nın sahibi Mehmet Reis, "Ben fabrikadan 1 milyon 350 bin liraya alıyorum. Reis Gıda'nın kalitesi belli. Ben en iyi baldoyu alıyorum" diyor. Torbalama maliyetinin 160 bin lira olduğunu anlatan Reis'in pirincin fiyatının neden arttığına yönelik görüşleri şöyle:

"Ben Trakya baldo pirinci 1 milyon 350 bin liradan fabrikadan alıyorum. Üzerine 160 bin lira poşet maliyeti eklendiğinde bu 1 milyon 510 bin liraya çıkıyor. Ancak devlet üç kere KDV kesiyor, yani yüzde 24 zaten devlet kendi yükseltiyor. İthalata baksanız orada devlet yüzde 46.5 fon alıyor. Sonuçta bazı marketlerde yüksek kâr marjı koyunca fiyat iyice yükseliyor. Ben de bu durumdan muzdaribim. Marketleri uyarıyorum ama olmuyor."

FABRİKA

İsteyene 1 milyondan vereyim
Pirinçte fiyat karmaşası fabrikadan, paketçiye, üreticiden marketçiye kadar herkesin en büyük sorunu. Uzunköprü'deki Birlik Çeltik Fabrikası'nın sahibi Mehmet Arda, 1 milyon 100 bin liradan baldo pirinci sattığını belirtirken, "Ama prinicin vadeli fiyatı yükseliyor. Ben vadeli vermek istemiyorum. Gelsin paketçi peşin para 1 milyon liradan birinci kalite pirinci vereyim. Ama dolar günde 30 bin lira artarken üç ay kim bekleyebilir ki. Ancak bu piyasa böyle çalışıyor. En kısa vade 1 ay oluyor" dedi. Kendisinin de 5 bin dönüm arazi üzerinde çeltik ektiğini anlatan ve İpsala'daki pirincin yüzde 60 verimi olduğunu söyleyen Mehmet Arda sözlerine şöyle devam etti:

"Çamur içinde uğraşan çiftçi burada en az kazanan kesim. Yıllardır burada çeltik fabrikası işletiyorum. Teknoloji ile birlikte ürünün verimi de arttı. Ancak ekilen arazi giderek düşüyor. Maliyetler artınca üretici de haklı olarak ekmek istemiyor".

Hacer GEMİCİ