Win-Türkçe
ASCII

VAHİM DARALMA
Bulguları değerlendiren şirket yetkililerinden Renan Burduroğlu, "Yıllardır tüketici araştırmaları yapıyoruz. Bu kez en dikkat çekici olanı üst gelir düzeyindeki harcama daralması. Buna kriz diyemeyiz, daha çok depresyon diye tarif edilebilir" dedi. Renan Burduroğlu şöyle devam etti:

"Bu kez üst sosyoekonomik statü grupları AB ve C1'de de aynı ölçüde şiddetli bir harcama daralması var. Tüketmemek giderek kalıcı bir tavır haline geliyor. Bunun bu denli ürkütmesinin nedeni de araştırmada kırsal kesim talebini değil, şehirli talebi ölçmüş olmamız. Yani kriz özellikle büyük kentlerde ve tüketim motivasyonu yüksek, tüketim davranışları modernize olmuş üst-orta grupların krizi olmuş durumda. Retailing Institute Yönetim Kurulu Başkanı Vural Çakır da şu değerlendirmeyi yaptı:

"Ortada çok vahim bir talep krizi var. Ve bu kez özellikle üst gelir düzeyinde de etkisini gösteriyor. Harcama gücü yüksek kesimler de satın almama eğilimine giriyorlar. Beyaz yakalılar ve profesyonellerde oluşan bir kriz var ve bu nedenle bu kriz çok ciddi. Çünkü Türkiye'de tüketimi tahrik eden de bu sınıftı. Bu bulgular, Türkiye'nin büyüme trendine girmesinin giderek daha zorlaştığını ortaya koyuyor."

KENTLER BÖYLE İSE...
Şehir merkezlerindeki 3 bin 200 evde tüketiciler tarafından doldurulan alışveriş günlüklerinden elde edilen bilgilerle yapılan araştırma, taze meyve, sebze ve sigara dışındaki ürünleri kapsadı. Rapor aynı zamanda Bim, Carrefour, Gima, Kipa, Migros, Oypa, Şok, Tansaş ve Yimpaş özelinde yine kriz öncesi ve sonrası karşılaştırmalara yer verdi.

Yıllık kazancı yüksek olanlar bile güvensizlik nedeniyle harcamıyor.

KİM NE KAZANIYORDU?

Statü grubu	Yıllık hane geliri ($)
A	62 bin 750
B	27 bin 250
C1	9 bin 350
C2	7 bin 650
D	4 bin 950

Et tüketimi yarı yarıya azaldı
* Ağustos 2001 itibari ile tüketici harcamaları bir yılda yüzde 8.8 azaldı.

* Şubat 2001 sonrası altı aydaki azalma ise önceki alta aya göre yüzde 31.4

* Yani tüketici, krizden önceki altı aylık dönemde temel tüketime ayda 1 milyar lira harcıyorsa, krizden sonraki altı ayda bunu 700 milyon liraya düşürdü.

* Toplam pazarda yaşanan bu küçülmenin önemli bir bölümü tüketicinin satın aldığı ürün sayısı çeşidini daraltmasından ileri geliyor. Yani artık tüketici ahşap cilası, alüminyum folyo, oda spreyi ya da çamaşır yumuşatıcı gibi ürünleri Ğzorunlu görmediği için- almıyor.

* En büyük harcama daralması yüzde 46.3 ile, ağırlığını et ürünlerinin oluşturduğu açık gıdada gerçekleşti. Lüks gıdadaki azalma ise yüzde 34.8 oldu.

* Temizlik ürünlerine harcanan para da yüzde 24.1 oranında azaldı.

* Üst gelir düzeyi (AB) harcamalarını yüzde 27.6 oranında düşürürken onun bir altı(C1) yüzde 28.4, C2 yüzde 34.5, D grubu ise yüzde 32.2 oranında azalttı.

* Yine üst gelir düzeyinin (AB) alışveriş başına harcama tutarı 3.7 dolar olurken C1 grubu alışveriş başına 3.4 dolar harcamaya başladı.

* Zincir marketler için hazırlanan istatistiklere göre hanelerin ortalama bir alışveriş başına

harcadıkları para kriz sonrasında bütün zincir marketlerde azaldı. En az yüzde 16.8 ile Migros alışveriş sepetinde, en çok yüzde 34.8 ile Gima alışveriş sepetinde düşme görüldü.

100 gram et ver veresiye olsun!
Türkiye ağır bir krizden geçiyor. Gelecek korkusu içindeki vatandaşlar zaruri ihtiyaçları dışında tüm harcamaları kısarken, zaten et yemeyen Türk halkı, artık kasaba uğramaz oldu. Orta ve dar gelirli yurttaşların yaşadığı semtlerde artık kasaplar, 100 gram 200 gram ile satış yaparken, kilo ile et alanlar parmakla gösterilmeye başlandı.

Terazinin üzerinde kaybolan 500 bin liralık , yani yaklaşık yüz gramlık kıyma neye yeter? diyor insan. Ama belki o bir kadının, çocuğuna bol patatesin yanında yapacağı bir kaç köfte, belki de çorbasına katık olacak. Kriz vatandaşın suçu, ayıbı değil ama onlar 500 bin liralık kıyma almaktan utandıkları için kasaba artık çocuklarını gönderiyor. Kasabın "500 bin liraya kıyma mı olur hanım" demesinden korkuyor. Oysaki esnaf da buna çoktan alışmış.

Kriz eskiden bakkalların tutukları veresiye defterlerini de yeniden ortaya çıkarmış. Yılların kasabı Hüseyin Türkoğlu, memurların, emeklilerin deftere yazdırdıklarını anlatarak, "Veresiyesiz olur mu hiç? Yıllardır bu mahalledeyiz. Bize yabancı gelmez. Buradakiler de genelde 100 gram, 250 gram, yarım kilo alır. Eğer 5-6 kişi misafirleri gelirse bir kilo et alan olur" diyor. Türkoğlu, küçücük dükkanında arada bir tekrarlıyor, "Ben böyle kriz görmedim..."

Aslında bu söz hemen hemen tüm esnafın dilinde. "30 yıllık, 40 yıllık kasabım, ne 1974 Kıbrıs çıkarmasında, ne de 1994 krizinde böyle satışların bıçak gibi kesildiğini görmedim" diyen o kadar çok esnaf var ki... Hacer GEMİCİ

Semt pazarları marketleri zorluyor
Perakende zincirlerinin verimlilik artırma çabasıyla oluşturduğu ECR Tüketiciye Etkin Yaklaşım Derneği'nin Ac Nielsen ile ortaklaşa yaptığı araştırma, semt pazarlarının yeniden yükselen mekânlar olduğunu ortaya koydu. Araştırmayla ilgili olarak açıklama yapan ECR Genel Sekreteri Soydan Cengiz, "Marketlerin, pazardaki verimliliği yakalaması gerek" dedi. Cengiz şunları söyledi:

"Biz ECR olarak üyelerimize kriz sonrasında önlerini daha iyi görebilmeleri projeler geliştiriyoruz. Bu amaçla yaptığımız ilk araştırmanın en çarpıcı bulgusu, semt pazarlarının kullanımının 1999 yılına göre 3 katına yakın bir artış gösterdiği. Görüştüğümüz evlerdeki ortalama gelir 454 milyon lira. Görülen o ki marketlerin de verimlilik artışında pazarları izlemeleri gerek."

Banvit, Coca Cola, Colgate Palmolive, DanoneSa, Düzey Pazarlama, Eczacıbaşı Girişim, Filiz Gıda, Gillette, Gima, Henkel, Johnson & Johnson, Kipa, Metro, Migros, Nestle, Oypa, Pepsi, Perfetti, Procter & Gamble, Real, Tansaş, UDV, Unilever ve Wella'nın üyeleri arasında bulunduğu ECR, verimliliği artırma yolunda ortak projelerde çalışıyor.

ÇÖZÜM ARAYIŞI
Avrupa'da pek çok ülkede uygulanan ECR uygulamaları, maliyeti artırıcı uygulamaları saptayarak, bunların ortadan kaldırılması ve perakende zincirlerinin kârlılıklarının artırılmasını hedefliyor. Genel Sekreter Soydan Cengiz, İtalya'daki ECR oluşumu ile toplam tedarik zincirinde yüzde 25'e varan maliyet indirimi sağlandığını belirterek, "Türkiye'de de kârlılıklar çok düştü. ECR prensiplerini uygulamamız gerek" diyor.

ESEN PİŞİRİCİ