kapat
20.04.2001
Haber İndeksi
Yazarlar
Günün İçinden
Politika
Ekonomi

Kangurum

Dünyadan
Spor

Limasollu

Magazin
Astroloji

Para Durumu
Hava Durumu

Bizim City
Sizinkiler

Sarı Sayfalar
İstanbul

Cumartesi Eki
Pazar Eki

Künye
E-Posta
Reklam
Arşiv

A T V

Win-Türkçe
ASCII

Finansbank

 

Bankaların zararından Hazine'ye kâr payı


Kasım krizinde Merkez Bankası'ndan yüksek faizle borçlanan bankalar zarar yazdı. Yüksek faiz ise Merkez Bankası'nın kârını şişirdi. Şimdi bu kâr Hazine'ye vergi ve temettü olarak verilecek
Merkez Bankası'nın Genel Kurulu gelecek hafta Salı günü yapılacak. Ve Merkez Bankası 2000 yılında elde ettiği kârdan Hazine'ye düşen payı ödeyecek. Bilanço verilerine bakıldığında Merkez Bankası'nın kârı iki ayrı kalemde görünüyor. Bunlardan ilki, değerleme hesabında oluşan tutar. Bu hesap, kurların yükselmesiyle birlikte Merkez Bankası'nın tuttuğu fazla dövizin yarattığı kârı gösteriyor. Merkez Bankası 2000 yılında elde ettiği gelirin bir kısmını 12 Mart'ta Hazine'ye devretti. (Bu kârın devri için Genel Kurul kararı beklenmiyor.)

500 trilyon verildi
Devredilen tutar yaklaşık 500 trilyon lira. Zamanın parasıyla 700 milyon dolar ediyor. Merkez Bankası'nın diğer karı ise bilançonun aktifinde duran "diğer kalemler" hesabında. Bu hesabın yüzde 90'nından fazlası kârı oluşturuyor. Yılsonu itibariyle rakam 2.4 katrilyon seviyesinde. 2000 yılında oluşan artış, 1.2 katrilyon lira. Merkez Bankası önce bu tutardan yüklü bir Kurumlar Vergisi ödeyecek. Gerekli karşılıklar da ayrıldıktan sonra geri kalan tutar üzerinden Hazine'ye payına düşen yüzde 51 oranında kâr payı verecek.

Sonuç olarak karın büyük kısmı vergi ve temettü olarak Hazine kasasına girecek.

Kasım etkisi
Bu kalemdeki artışın seyri ilginç. Yılbaşından krizin çıktığı 20 Kasım'a kadar oluşan fark 520 trilyon civarında. Bu tarihten yılsonuna kadar geçen sürede oluşan tutar ise 645 trilyon. Yani Merkez Bankası'nın kriz sonrasında yüksek faizden elde ettiği gelirin etkisini gösteriyor.

Bir başka değişle, o sıralarda 5 katrilyon lira açık olan bankacılık sisteminin, kriz sırasında Merkez Bankası'na verdiği yüklü faizin göstergesi oluyor.

Merkez Bankası Genel Kurulu ardından da, bankacılık sisteminden Merkez Bankası'na geçen sermayenin, Hazine'ye devri yapılacak.

Ancak bu devir nakit olarak değil, Merkez Bankası'nın porföyünde duran ve Aralık başından itibaren bankalardan satın almak zorunda kaldığı Hazine tahvillerinin erken itfası, yani mahsuplaşmasıyla yapılacak.

TCMB analitik bilançosu (Milyar TL)
17.4.20019.4.200126.12.2000
Aktifler27.252.66028.079.49415.177.593
Dış Varlıklar29.698.72030.298.73216.301.716
İç Varlıklar-2.446.060-2.219.238-1.124.123
Nakit İşlemler-1.490.574-1.016.822-445.990
Kamuya Nakit Kredi1.726.6321.994.7661.499.458
Bankalara Nakit Kredi750.000750.000500.000
Diğer Kalemler-3.967.206-3.761.588-2.445.448
Değerleme Hesabı-1.146.120-1.393.050-868.767
IMF Acil Yardım Hesabı190.634190.634190.634
Pasifler27.252.66028.079.49415.177.593
Toplam Döviz Yüküm30.821.45330.129.83714.198.790
Dış Yükümlülükler19.524.54619.150.4858.695.869
İç Yükümlülükler11.296.90710.979.3525.502.921
Döviz Ol Takip Ol Mev2.020.7392.040.9141.207.518
Bankalar Döviz Mev9.276.1688.938.4384.295.403
Merkez Bankası Parası-3.568.793-2.050.343978.803
Rezerv Para6.255.3165.940.7685.948.675
Dolaşıma Çıkan Bank3.938.0513.632.6923.772.411
Bankalar Mevduatı2.093.3552.083.7652.015.449
Bankalar Zorunlu Karş1.199.4971.193.7731.404.157
Bankalar Serbest İmk893.858889.992611.292
Fon Hesapları200.680195.273115.667
Banka Dışı Kesim Mev23.23029.03845.148
Diğer MB Parası-9.824.109-7.991.111-4.969.872
API Borçları-10.786.289-9.987.710-5.218.625
Kamu Mevduatı962.1801.996.599248.753
Dolar kuru 1.171.2381.184.930673.385
Net İç Varlıklar 6.279.520 4.899.698 3.346.183
Net Dış Varlıklar898.0062.209.8093.310.444
Döviz pozisyonu -958,587142,5363.122,918

Döviz pozisyonu eksi 1 milyar dolar
Geçen hafta boyunca bilançoda oluşan en ilginç gelişme, Merkez Bankası'nın 9-17 Nisan taihleri arasında 1.1 milyar dolar döviz kaybederek, döviz pozisyonunun bir milyar dolar eksiye geçmesi. Yani Merkez Bankası da artık bankacılık sistemi gibi açık pozisyon taşıyor. Kurun her artışında da zarar yazacak!

Ancak pozisyondaki bu hızlı düşüş bankalara satılan dövizden kaynaklanmıyor.
Hazine'nin dış borç ödemesi için 16 Nisan tarihinde Merkez Bankası'ndan satın aldığı yaklaşık 650 milyon doları gösteriyor.

NADİN TAŞCIOĞLU

 
Gündemi en çok nereden takip ediyorsunuz?

İnternet Haber Portalları
Günlük Gazete
Televizyon
Radyo

 

Copyright © 2001, MERKEZ GAZETE DERGİ BASIM YAYINCILIK SANAYİ VE TİCARET A.Ş. - Tüm hakları saklıdır