Geçen yıl bir bayrama şen şakrak girmiştik. Ramazan Bayramıydı. Değişim ikliminin doruklarında dolaşıyorduk. Bugün ise değişmezlerin tahakkümü altındayız. Belli ki, geçen yıl arada bir gelen zengin bir akrabanın yarattığı, kalıcı zannı veren uçucu şenlik havasını solumuştuk. Bugün değişime direnç ile değişmezlerin ülke sofrasına getirdiği sorunlar, her yanımızı kuşatmış durumda. Şimdi bayrama girerken ülkenin tek umudu dışarıdan gelen yeni bir akrabaydı, zengin olmayan ama becerekli bir akraba: Kemal Derviş... Beklentiler ona yönlenmiş durumda... Değişimin kapısını aralıyabilir mi Derviş; bunu önümüzdeki günlerde bolca tartışma imkânımız olacak. Şimdi tartışmadan önce gerekli hazırlıkları yapmak zamanı, ülkenin çözüm bekleyen ana sorunlarını görme zamanı.
Ülkenin değişmezi ortada: Siyasetin, hatta toplumun devletin içine hapsolması...
Böyle bir ülkede önce, toplumsal talepler siyasetin meşru kaynağı olmaktan çıkar. Siyaset iyiden iyiye devlet rantının paylaşımı haline gelir. Devlet ise bu rantın muhafazası için her türlü değişime direnen ve bunun için topluma ilişkin tasarrufları uhdesinde toplayan bir mekanizma olmaya yüz tutar. Ve ardından ülke, hem devlet aktörleri hem toplumsal aktörler açısından bir fiili durumlar cehennemine döner. Hem devleti hem toplumu kuşatan Susurluk, 28 Şubat, Hizbullah, milliyetçilik, rantçılık, vurgunlar, siyasileşen yargı, yasaların ihlali, yerel ve evrensel değerlerin aşırı siyasallaşması, ekonomik krizler gibi fiili durumlar; birbirini besleyen bütünleşme ve yönetim krizlerine işaret ederler. ...
Aslında Türkiye, maddi manevi rant dağıtımı adına karışılıklı kollama sistemine, kaba dayanışma ilişkilerine dayanan; kişilerin kurallar ve kurumlar üstü olma kabiliyetini ifade eden Osmanlı-Türk devlet geleneğinin iflasını yaşıyor. Yani, kurumların ardına kollamacılığı gizleyen, kollamacılık vasıtasıyla devlet imkânlarını kullanmaya yönelik, Sokullu'dan bu yana süren bir geleneğin iflasını... Yani, aşırı kurumlaşma vasıtasıyla devlet içindeki yetki ile sorumluluğun ayrı ayrı kişilerde toplandığı, her kurumda tek adama dayalı garip bir meşruiyet anlayışının iflasını...
Fikirlerin değil, çıkarların farklılaştığı, mücadele ettiği ya da ittifak yaptığı ilkesiz bir dayanışma üzerine kurulu klanlar, gruplar, devlet cihazının motorunu oluşturdukça, devletin devasalığı başlı başına bir "ekonomik bir rasyonalite" haline gelmiştir, bu topraklarda. Ve böyle oldukça devlet topluma galebe çalmış; siyaset devlete endeksli olmuştur.
Bugün iflas eden, bütünleşme ve yönetim krizlerine yol açan, işte bu geleneğin bizzat kendisidir.
Bir tek Kürt meselesi bile tek başına resmedebilir, bu düzeni... Kürt meselesi söz konusu devlet geleneğinden üreyen örtülü devlet politikalarına; karşılıksız kalan toplumsal taleplerin izlediği güzergâha; bunların birbirilerini karşılıklı olarak raydan çıkarmalarına ilişkin en tipik örnek.
Toplumsal ve kültürel taleplerin, meşru yollardan temsil edilmesi engellendikçe, nasıl toplumsal şiddet mecrasına aktığına, toplumsal taleplere asayiş sorunları muamelesi yapıldıkça terörün bu şiddet ortamından nasıl beslendiğine; asayiş politikaları, ayrıcalıklı ve yegâne devlet politikaları oldukça devletçi yeni bir rant kapısının nasıl doğduğuna işaret eden bir örnek... Daha da ötesi, bu gelenek ve politikalarla bırakın sorun çözmeyi, sorun çözme araçlarının bile birer sorun haline geldiğini gösteren bir örnek...
Ve biz tüm bunları görmeyi reddeden bir Türkiye'de yaşıyoruz.
Artık görmek ve çözmek zamanıdır.
İyi bayramlar...
