Piyasalar dünkü adımla birlikte en büyük korkusunu yendiler. Devalüasyon artık gerçekleşti. Bir süre daha dalgalanma devam edebilir. Önce biraz daha yükselebilir ve kısmen geri gelerek dengeye kavuşabilir. Ancak devalüasyonun en büyük kısmı dün itibariyle yapılmış oldu. Dolayısıyla piyasaların ve mali yatırımcıların gündeminden bu ihtimal kalkıyor. Düne kadar dövizden kazanan kazandı, geriye pek bir şey kalmadı.
* Faizde cazip kazanç- Faizler elbette çok yüksek. Ancak en yüksek noktasına devalüasyon arifesinde ulaştığını varsayıyoruz. Çünkü faizlerin yükselmesine yol açan neden de gerçekleşti ve ortadan kalktı. Artık bundan sonra faizler düşecek. Düşmesine karşılık reel anlamda yüksek olması yatırımcısına iyi kazanç sağlamaya devam edecek.
* Borsa canlanacak- Borsa devalüasyonla birlikte en büyük korkusunu üzerinden attı. Üstelik devalüasyon öncesinde hisse senetleri dip noktalarına çok yaklaşmıştı. Hatta dolar bazındaki endeks 0.99 ile beşinci büyük düşüş sürecinde en alt düzeyine geriledi. Devalüasyonla borsa daha da ucuzladı. Merkez Bankası'nın dünkü referans kuru ile 0.99 centlik endeks 0.71 düzeyine indi.
Üstelik her ülkede devalüasyon sonrası borsa canlanıyor. Türkiye'de de 1994 sonrası böyle bir eğilim gerçekleşmişti. 5 Nisan kararları arkasında borsa batan aracı kurumların etkisiyle düşünü sürdürmüş ve 2 Mayıs'ta dip noktasını bulduktan sonra yükselişe geçmişti. Bu devalüasyon sonrası da hem fiyatlar ucuzladığı hem de yeni bir programa başlanacağı için mali piyasaların dönecek havasıyla birlikte borsanın da önü açılacak.
* Sonuç- "Başa çıkamayacağınız kadar çok fırsat var karşınızda" Walt Kelly
Bunun için hükümet ve bürokrasi çaresiz düştü ve ölümcül kararı aldı.
Yeni oyunun en zor adımı olan devalüasyon kararı verildi. Oranın ne kadar olacağı ise piyasalara bırakıldı. İlk günkü dalgalanma sonunda ortaya yüzde 40'lık bir oran çıktı. Tabii fiyatların birinci günden oturmasını kimse beklemiyor. Zaten olayın Türk lirası tarafı henüz oturmadı ki. Faizler oturdukça ve ödemeler rahatladıkça, döviz tarafında da fiyatlar dengeyi bulacak ve istikrar kazanacak.
* Ödemeler sorunu- İkinci adım bankacılık sistemindeki ödemeleri rahatlatmaktı. Bunun ilk adımı da atıldı. Faiz oranları önceki günkü akıl almaz düzeylerinden geri gelmeye başladı. Bu gelişme önemli.
12 saatlik toplantıda sadece devalüasyon oranı üzerinde durulmadı. Zaten bir devalüasyon ve ardından piyasaların talep ettiği likiditenin kontrollü bir şekilde verilmesiyle sorunun çözülmesi de beklenmiyor. Bunlar gelinen tıkanıklığı aşma yolunda atılması zorunlu adımlardı. Ama bunun yanında yeni ekonomi programının tamamlanabilmesi için başka adımların atılması da gerekiyor.
* Bankalar sorunu- Bankacılık sistemi 2000 yılına girerken yaklaşık 10 milyar dolarlık özkaynağa sahipti. Bunun 3.5 milyar dolarlık kısmını kasım krizinde kaybetti. Son faiz yükleşiyle yine bu rakama yakın bir kaybın oluştuğu tahmin ediliyor. Yani devalüasyona gelene kadar bankacılık sistemi özkaynaklarının üçte ikisini kaybetmişti. Sistemin açık pozisyonu 18-20 milyar dolar olarak tahmin ediliyor. Üçte birlik devalüasyon sonucu, açık pozisyondan kaynaklanan zararın geriye kalan özkaynakların tümünü eritebileceği, hatta sistemin eksiye geçebileceği tahmin ediliyor. Bu durumda yeni sermaye enjeksiyonu gerekiyor. Yada sistem sıkışık ve eksik sermaye ile çalışmak zorunda kalacak.
Enflasyon hedeflemesine uygun olarak ve devalüasyon sonrası yeni bütçe ve para politikalarının belirlenmesi, yeni hedeflerin ortaya konulması gerekiyor.
Yeni reformların gündeme getirilmesi, güven artırıcı icraatların takviminin belirlenmesi de ayrı bir zorunluluk.
* Sonuç- "Geniş düşün, dar başla, çabuk bitir" Türk Elektrik motivasyon sloganı
