Sürekli yolsuzluk çemberinin kaynağı

Beyaz Enerji Operasyonu aynı sıkıntıyı depreştirdi. Her tarafımızın sadece "yozlaşma" olduğu havasına kolaylıkla giriyoruz. Her olayda, her tartışmada gözler önce yolsuzluk aramaya başlıyor. Bir tane bulunursa iki tanesi de aynı kuşku çemberinin içinde toplum tarafından gözaltına alınıyor. Sonuç, bir "yaşlar-kurular" kargaşasıdır.

Sürekli olarak yolsuzluk, skandal, rüşvet olaylarınan oluşan bir çemberde yaşadığımızı görüyor ve bundan nasıl çıkacağımızı düşünüyorsak "ana yapı"ya, bu olayları üreten yapıya bakmak zorundayız. Bu yapı, hantallaşmış, yönetilemez hale gelmiş bir devlet yapısının bütün unsurlarını taşımaktadır.

Devletin payı
Türkiye'de mali yapının, bankacılık sisteminin yüzde 65'i devletin kontrolündedir. Ve bir sonuç: Emlak Bankası'nda son on beş yıldır üst düzey yöneticilik yapan insanların tümü şu ya da bu nedenle yargılanmıştır, yargılanmaktadır. Bunların tümünün "suçlu" olduğunu söylemek elbette mümkün değildir, ama bu kadar çok sayıda "mahkemelik" olay olması yapıdaki sakatlığı göstermektedir.

Devlet en büyük işverendir. Kamu çalışanlarının sayısı son yirmi yılda 1 milyondan 2 milyona yükselmiştir. Ve bütün memur alımları, bütün KİT'lerin personel alımları sürekli tartışma konusudur. Çeşitli siyasi etkilerin devletin personel alımında asıl yönlendirici olduğunu söylemeyen kalmamıştır.

Büyük patron
Devlet, malının mülkünün tam hesabını bilemeyecek kadar "zengin"dir. Devlet mallarının tam bir envanteri bile yoktur, bu yüzden hazine arazileri, binaları bol miktarda "kapanın elinde" kalır. Vakıflar'ın 50 bin gayrımenkulü vardır, bunların binlercesi işgal altındadır. İstanbul Belediyesi'nin İstanbul'da 5 bin gayrımenkulü vardır, bunların tümünün nasıl kullanıldığı, kimlerin elinde olduğu bilinmez.

Devlet sadece çalıştırdığı insan sayısıyla değil verdiği "işler"le de en büyük "patron"dur. Kaçınılmaz olarak bütün büyük altyapı yatırımları devlet tarafından yapılmaktadır. "Yap-işlet-devret" ve "Yap-işlet" modellerinin tam olarak devreye girdiğini söylemek mümkün değildir. Ama olayın başka tarafları da vardır. Devlet en üst düzeyde tasarruf tedbirleri açıklar, uygulamaya çalışır; ama aynı anda çeşitli kamu kurumları 8 bin yeni lojman yaptırır.

Yozlaşma katsayısı
Bu bir "yapı"dır. Ve bu yapı irili ufaklı birçok yolsuzluğu kolaylaştıran bir yapıdır. Bu "kolaylık" herkes tarafından görüldüğü için de herkes herkesden kuşkulanır hale gelmiştir.

Dünyada da Türkiye'ye ilişkin yaygın kanaatler arasında "yolsuzluk fazlalığı"nın önemli bir yer tuttuğunu bilmek zorundayız. "Uluslararası Şeffaflık" (Transparency İnternational) adında bir örgüt, bütün dünya ülkelerinin "yozlaşma katsayıları"nı hesaplamaktadır. Bu örgütün 1999 raporlarında Türkiye, 99 ülke arasında 54'üncü sırada yer alıyordu. Bir üstümüzde, yani daha iyi durumda Güney Kore vardı, hemen yanımızda ise Filipinler. Bu örgütün 2000 yılı raporunda daha iyi bir durumda yer alma olasılığımızın düşük olduğunu tahmin edebiliriz.

Yönetemezlik
İdari yapımızın ulaştığı boyutlarla toplumsal ve ekonomik yapının ihtiyaçları arasında ortaya çıkan "uyuşmazlık" sonunda bir "yönetemezlik" durumuna ulaşıyor. Toplum sanki, bir kolu uzun diğeri kısa, yakası güzel ama dar, bütün düğmeleriyle ilikleri karşılıklı gelmemiş bir gömlek giymiş gibi kıvranıyor. Sürekli bir "yolsuzluk çemberi" içinde yaşamamızın ve bu çemberin bizi olduğundan daha da fazla bunaltmasının asıl kaynağı gözümüzün önündedir. Siyaset de bu yapının çarpıklıkları içinde sürüklenip gidiyor.