Trilyonluk hazine bonosu faizine niçin vergi yok?

Sadece Hazine bonosu değil, devlet tahvili faizine de vergi yok!. Hem de hiç yok. Stopaj da yok, gelir vergisi de...

Dün 2001 yılı bütçe tasarısı Meclis'e verildi. Hükümet, gelir arayışı içinde. "Ne yapsak da, nereden kaynak yaratıp devletin gelirlerini artırsak" diye çırpınırken, asgari ücretten dahi vergi alınırken, yüzmilyarlarca hatta trilyonlarca liralık gelirden vergi alınmayışı, kamu vicdanında rahatsızlık yaratıyor.

Niçin vergi alınmıyor?
Alınmıyor değil, alınamıyor. Çünkü, yasa maddelerinde, bazı hatalar var.

Yasaya bakarsanız, verginin alınması gerekiyor. Ancak, yasayıuyguladığınızda vergi alınamıyor. Bilmeyenler için, ilgili yasa maddelerini özetleyelim.

Hazine bonosu ve devlet tahvili faiz gelirinde stopaj yok. Daha doğrusu Bakanlar Kurulu, 1 Ekim 1998'den itibaren 0 (sıfır) olarak belirlemiş. Buna göre, 100 milyar lira ya da 1 trilyon lira Devlet tahvili veya hazine bonosu faizi olan bir kişiye, trilyonluk faiz ödenirken bir kuruş stopaj yani vergi kesilmiyor (Bkz. Gelir Vergisi Yasası, Md. 94/7-a ve b ile 98/11794 Sayılı BKK).

Gelir Vergisi Yasası, 2000 yılı bono ve tahvil faiz gelirlerinin, gayrisafi tutarının 4 milyar 375 milyonu geçmesi halinde, yıllık beyanname ile beyan edilmesini öngörüyor (GVK Md. 75/5, 86/1-c ve Geçici Md. 55). Diyeceksiniz ki, "İyi ya, stopaj yok ama beyan var. Beyan edilince de vergi alınacak."

Haklısınız ama beyan etmek için hesaplama yapıldığında, gelir trilyon lira dahi olsa vergi çıkmıyor. Nedenine gelince, yasaya göre; 4 milyar 375 milyon lirayı aşan Hazine bonosu ve devlet tahvili faizi gelirlerinin, enflasyondan arındırıldıktan sonra, vergiye tabi tutulması gerekiyor (GVK Md. 76/2). Yasadaki tanıma göre hesaplama yapıldığında da, enflasyondan arındırma oranı yüzde 100'ün üzerinde çıkıyor. Bu nedenle de vergi alınamıyor. Olay bu!...

İlginç bir enflasyon hesabı
Enflasyondan arındırma diye adlandırdığımız "indirim oranı" yasaya göre (GVK Md. 76/2) şu şekilde hesaplanıyor:

Oturup bir hesap yapıyoruz; yeniden değerleme oranı yaklaşık yüzde 50, aynı dönemde devlet tahvili ve Hazine bonosu ihalelerinde oluşan ortalama faiz oranı ise yaklaşık yüzde 40 civarında. Bu durumda 50'yi 40'a bölünce "yüzde 100'ün üzerinde bir indirim oranı" çıkıyor. Böyle olunca da, ister 100 milyar, isterse 1 trilyon, hatta 10 trilyon lira, devlet tahvili ya da Hazine bonosu faizi elde edilsin, vergi çıkmıyor. Çünkü, kazancın tamamı yüzde 100'ün üzerinde "indirim" yani "enflasyondan arındırma" oranı uygulanarak yok olmuş...

Garip ama gerçek!
Diyeceksiniz ki, "ne yapılabilir?". Çok basit. Bundan 5 ay önce yazdık ama yine yazalım. Yasa'nın 76/2. Maddesindeki tanım değişir, enflasyondan arındırma "yeniden değerleme oranı"na bağlanır. Ondan sonra da, gelsin vergiler... İşte bu kadar kolay...

Yarın: Trilyonluk borsa kazancına da vergi yok!..