Cumhurbaşkanı A. Necdet Sezer'in, Meclis'i açarken yaptığı konuşmada kullandığı kelimeler hemen dikkat çekti. 'Mücadele'nin yerini 'savaşım' 'refah'ın yerini 'gönenç' almıştı...

YENİDEN 'ÖZ TÜRKÇE'YE DÖNÜŞ
Önceki gün Meclis'in yeni yasama yılını açış konuşması, Sezer'in böylesine kapsamlı ilk konuşmasıydı. Bunun yanında tüm milletvekillerinin ve TV başındaki milyonlarca insana bir canlı yayında ilk kez böylesine uzun bir konuşma yapıyordu.

1970'li yıllarda "arı dili", "öz Türkçe"yi seven bir başbakanımız olmuştu. Atatürk'ten bu yana dil konusunda bu kadar duyarlı davranan ilk cumhurbaşkanı Sezer oldu.

Kenan Evren'in "netekim"i, Turgut Özal'ın "transformasyon"u, Süleyman Demirel'in "binaenaleyh"i ile yaşamaya alışmış toplum, bu kez "öz Türkçe" sözcüklerle bezenmiş konuşmalar dinlemeye alışmaya çalışmalıydı. 20 yıl öncesinde kalmış "öz Türkçe" tartışması yeniden gündeme gelirken, topu topu 300 kelime ile yaşamayı başaran bir toplum için galiba dil bakımından zorlu bir dönem başlıyordu...

KONUŞMANIN YANKILARI
Savunma Bakanı Sebahattin Çakmakoğlu: "Yanımızda lügat olmadığı için Hüsamettin Özkan ile birlikte bazı kelimeleri yardımlaşarak anlamaya çalıştık. Ardıl, erim gibi kelimeler Meclis literatüründe nasıl kullanılıyor; anlamadık."

FP İstanbul Milletvekili Nazlı Ilıcak: "Çok fazla öz Türkçe. Bu kelimeler bana yabancı. Biz yaşayan Türkçe'yi savunuyoruz. Sezer çok yaygın olmayan bir Türkçe'yi kulanıyor. Ama bu, onun söylediklerinin muhtevasını beğenmemek için sebep değil. Ecevit de Sezer ile aynı dili kullanıyor ama muhtevasına katılmıyor. İrticayı 'Devletin temel nizamını dini esaslara dayandırmak üzere faaliyet göstermek' diye tanımladı ki biz de buna katılıyoruz."

Devlet Bakanı Faruk Bal: "Cumhurbaşkanı anlaşılmaz bir lisan konuşuyor. 'Rus ardılı' ne demek? Türk Cumhuriyetleri dese olmaz mı?"

DSP Ankara Milletvekili Uluç Gürkan: "Hükümete meydan okuma iddiası ve yersiz sözcüklerin elenmesiyle sayfa sayısı yarıya indirilebilirdi."

SÖZLÜĞÜNDE MİLLET YOKTU!
KonuŞmasInIn daha ilk cümlelerinde "Egemenlik kayıtsız, koşulsuz ulusundur" diyen Sezer, 80 sayfalık kitapçığa sığdırdığı konuşması boyunca bir tek kez "ulus" yerine "millet" demedi. "Mücadele" kelimesi yerine "savaşım" dedi. "Fert" yerine "birey" demeye özen gösterdi.

Seçtiği sözcüklerin kimi, topluma mal olmuştu. Artık pek çok kişi "samimi" yerine "içten" diyordu.

Ama daha az kullanılmasına ve "amaç" anlamına geldiğini bilenler hala çoğunluğu oluşturmasa da, "erek" sözcüğünü kullanan Sezer, yine de "yaşayan dil"den tümüyle kopmuyor, örneğin "ihlal" sözcüğünü, Arapça olmasına rağmen değiştirmiyordu.

KÖŞK'TE FARKLI FARKLI TÜRKÇELER KONUŞULUYOR

"SEZER'İN DİLİ ECEVİT'TEN İLERİ"
DİL uzmanı Emin Özdemir: "Yıllardan beri özlemini duyduğum bir konuşma örneği. Sezer dilde de Atatürkçü bir çizgide. Dilde Atatürkçülük'ün temel ölçütü Türkçe'leri varken yabancı sözcüklerden kaçınmak, Türkçe'yi yabancı sözcüklerin baskısından kurtarmaktır. Başbakan Ecevit, Türkçemiz'i güzel konuşan ender siyaset adamlarımızdan birisidir. Ben Cumhurbaşkanımızın bu konuşmasını onun da üstünde buldum. Demirel ile Sezer'i karşılaştırsak: İkisinin Türkçe'sini yan yana getirin, dilimizin sıcaklığını güzelliğini kimin iyi kullandığını kolayca anlarsınız, görürsünüz. Önceki cumhurbaşkanları Arapça, Farsça, Türkçe ya da Batı dillerinden gelmiş sözcükleri kullanır, konuşmalarını böyle karışık bir dille yaparlardı. Oysa Sezer, Türkçe'nin kendi öz değerlerine yaslanıyor. Kullandığı; amaç, yasama, yetki, yürütme, yargı, denetim gibi sözcükler büyük ölçüde dil devriminin getirdiği yeni söz değerleridir. Cumhurbaşkanımızı bu tutumundan dolayı yüceltmek gerekir."

9 İLE 10 ARASINDAKİ UÇURUM
Sezer'in 2 saat 15 dakika süren söylevinde 'Öz Türkçe' oldukça sık kullanıldı. Köşk'ün eski sahibi Süleyman Demirel aynı konuşmayı yapsaydı acaba hangi kelimeleri kullanırdı?

BABA NE DERDİ... SEZER NE DİYOR?

S.DEMİREL	A.N. SEZER
Samimi İçten Milli	Ulusal Saygınlık İtibar
Mücadele	Savaşım
Medeni Uygar Fert	Birey Özgürlük Hürriyet
Hür	Özgür
Problem	Sorun
Hassasiyeti	Duyarlılığı
Prensip İlke	Tabii Doğal
İddia edilemez	Savlanamaz
İmkan	Olanak
Kuvvetler ayrılığı	Güçler ayrılığı
İstisnai Ayrık	Acil-acele İvedi
Mümkün	Olanaklı
İhtiyaç	Gereksinme
Mücadele	Savaşım
Hayati	Yaşamsal
Teşhis	Tanı
İdari	Yönetsel
Haberleşme	İletişim
Tedbir	Önlem
Ahlaki çöküntü	Etiksel çöküntü