Ecevit, Tagore ve Gandhi...

Geçen yıl bugünlerdeydi; Hindistan'ın Ankara Büyükelçisi Bhadrakumar Tagore'un ünlü eseri Gitanjali'nin yeni baskısı için tören düzenlemişti. Ecevit'in 60 yıl önce dilimize çevirdiği Tagore'nin ünlü şiirlerini sunuyordu.

Takdim konuşmasında, bir ülkenin kültürü ile o ülkenin insanları ve politikası arasındaki ilişkiyi vurguluyordu. Tagore'u felsefe ve şiirde, Gandhi'yi hukuk ve siyasette örnek olarak sundu.

Ecevit'in konuşmasını hatırlıyorum. Çevirdiği şiirleri okurken mutluydu. Yüzünde onurlu bir saadet gururu vardı. Yüz yıllık geçmişin damıtık mirasını sunarken, günümüzün değerlerine ışık tutuyordu.

Toplumsal yarar ve ahlak idrakinin kolay olmadığını Gitanjali'deki derin felsefe ile anlattı. "Sevmekle soruna çözüm bulunması mümkün olabilir; ama asıl sevmek, sorumluluk yüklenildiği an başlar" diyordu.

Sonra da sorumluluğun felsefesini özetledi. "İnsanlık; ancak Allah, insan ve doğa sevgisinin ayrılmaz ve eşit ölçekli bütünlüğünde yücelebilir." Ecevit'in sözlerinde gururun ince tellerine dokunmuş gibi sakin ve olgun bir tevazu vardı.

Tören sonrası sohbette üç isim konuşuldu: Ecevit, Tagore ve Gandhi...

***

Yarın Gandhi'nin 130. doğum günü...

Gandhi, bağımsızlık, özgürlük ve demokrsi uğruna verilmiş mücadelenin simgesiydi. Bağımsızlığa, özgürlüğe, demokrasiye hayatın asıl gerçekleri diyordu. Demokratlık isteyen herkesin bu değerlere tutku ve inatla sadık kalması gerektiğinin savunucusuydu.

Dünyada en çok çizilen siyasetçi portresi Gandhi'nindir. Milliyetçiler, ona saygı duydular. İnananlar, sözlerindeki gerçeğin mücadelesini verdiler. Liberaller, siyaset tanımlarını Gandhi'nin sözleriyle yücelttiler.

Kendisinden korkan ve nefret edenler sadece emperyalistlerdi.

"Dünyada hiç kimse veya hiçbir toplum, tam ve kesin olarak doğrunun ne ve hangisi olduğunu bilemez. Öyleyse hiç kimse karşı tarafa kendi doğrusunu zorla kabul ettiremez" diyordu.

***

Kafasında fazla saçı olmayan, zayıf hatta çiroz bedenli bir Hintli'ydi. Üzerinde ince bir peştemal, elinde kalın bir sopa, gözlerinde ucuz gözlükler vardı.

Büyük ruh anlamına gelen "Mahatma" tanımlamasını Rabindranath Tagore yapmıştı. "Gandhi, insanlığın, adalet, hürriyet ve saadet ruhudur; bu ruh bir millet ideali olarak tezahür eder" diyordu.

Hint halkının zihninde büyük ruh sıfatı öylesine yerleşmişti ki, Gandhi için ileri sürülen her iltifat, neredeyse seviyesiz bir eleştiri gibi sertlikle savuşturulurdu. Hindistan Ulusal Kongresi'nde Muhammed Ali Cinnah, Gandhi için "Mahatma" yerine, "Sayın Gandhi" deyince yuhalanarak kürsüden indirilmişti...

***

Gözü dönmüş emperyalistler karşısında korkusuzca dik duran Gandhi, karanlıktan korkar, başucunda ölgün bir mum yanarsa uyuyabilirdi...

Onüç yaşında evlenmişti. Onaltı yaşındayken babasının öldüğü gün karısıyla seviştiği için bütün hayatı boyunca bir daha seks yapmamaya söz verdi ve sözünü tuttu.

Öldürüldüğünde 79 yaşındaydı. Bir mitingte, özgürlüğe ve demokrasiye karşı her hareketi insanlığa uygulanmış vahşet gibi tanımlıyor ve direnilmesi gerektiğini söylüyordu. "Adil olmayan yollarla, âdalet sağlanamaz" dediği sırada bir Hindu fanatiğinin kurşunlarına hedef oldu...

Ünlü fizikçi Einstein, hayranı olduğu Gandhi için diyor ki; "Düşünen insanlar üzerindeki ahlak etkisi, kutsal talih gibidir. Her ülke, parlak bir demokrasi çin böyle bir talihe muhtaçtır ve Gandhi'nin mücadelesini örnek almalıdır."

***

Gandhi, "Eğer devlet, adalet süzgecinden geçebiliyorsa, o ülkedeki en üstün güç, hukuktur" diyor ve hakkı teslim etmeyen önyargıyı lanetliyordu.

Meclis bugün açılıyor. Önümüzde toplumun adalet ahlakını ilgilendiren nice sorunlar var; devletin, adalet süzgecinden nasıl geçeceğini göreceğiz.

Gandhi'nin mücadelesinden ciddi ve haysiyetli ibretler alacağımız nice örnekler var...