kapat

05.09.2000
Anasayfa
Son Dakika
Haber İndeksi
Yazarlar
Günün İçinden
Politika
Ekonomi
Dünyadan
Spor
Magazin
Sabah Künye
Ata Yatirim
Sofra
Motivasyon
Bizim City
Sizinkiler
Para Durumu
Hava Durumu
İstanbul
İşte İnsan
Astroloji
Reklam
Sarı Sayfalar
Arşiv
E-Posta

Turkport
1 N U M A R A
Sabah Kitap
Z D N e t  Türkiye
A T V
M i c r o s o f t
Win-Turkce US-Ascii
© Copyright 2000
MERKEZ GAZETE DERGİ BASIM YAYINCILIK SANAYİ VE TİCARET A.Ş.
Müfettiş Ali
Birkaç yıl önce yolum Fas ülkesine düştüğünde, bizim iki yüz yıldır uğraştığımız Doğu-Batı sorununun aynen orada da hüküm sürdüğünü gözlemleyecektim.

Uzun yıllar Fransızlar'ın hükümranlığı altında yaşayan ülkede Fransızca, neredeyse Atlas dağlarının en ücra köşelerine kadar sinmişti. Yol tabelalarında Arapça'nın yanında Fransızca sözcüklerin olması dışında, yalın ayak başı çıplak çocuklar bile bu Batı dilini telaffuz edebiliyordu. Kazablanka gibi yüzü Batıya dönük kentlerde ise her ne kadar erkek egemenliği altında da olsa Fransız usulü bistrolar revaçtaydı. Sokakları arşınlayan otomobillerin büyük çoğunluğu neredeyse "Renault" damgalıydı. Bu dış görünümün altında ise Arap-Fransız kültürleri ikilemi içinde yönlerini bulmaya çalışan Faslı aydınların kaygıları su yüzüne çıkmaktaydı. Arapça mı yazmalıyız yoksa Fransızca mı diye...

Çağdaş Fas romanının babası kabul edilen Driss Chraibi'nini Doğan Kitapçılık tarafından yayımlanan "Müfettiş Ali" romanını işte bu duygular altında okumaya çalıştım.

Çünkü, kısa hayat hikayesinden öğrenebildiğim sınırlı bilgiye göre Chraibi'nin de yapıtlarındaki ana tema, Arap-Fransız kültürleri gibi farklı kültürler arasındaki kültür çatışmaları...

1926 El-Cedide'de doğan Chraibi, ailesinin Kazablanka'ya taşınması üzerine, dinsel eğitim gördüğü okulu bırakarak bir Fransız lisesine devam edecektir. Daha sonra kimya mühendisliği okumak üzere Fransa'ya giden yazar, eğitimini tamamladıktan sonra Avrupa'nın çeşitli kentlerini dolaşacaktır.

1954'te yayımlanan ilk romanı "Le Passe Simple" ise Kuzey Afrika'daki çalkantılı politik ortam nedeniyle büyük yankı yaratarak, Chraibi'nin vatan hainliğiyle suçlanmasına yol açacaktır. Nedeni de Fransız muhafazakarlarını Fas'taki Fransız egemenliğinin gerekliliğine inandırması... Öte yandan "Le Passe Simple" 1977 yılına kadar Fas'ta da yasaklanacaktır.

Ne mi anlatıyor Chraibi "Müfettiş Ali" romanında?
Genç karısına aşık olan yazar Brahim, yıllarca Fransa'da kaldıktan sonra, ülkesi Fas'a döner. İslam konusunda yerinde çözümlemeleriyle de uzman olan El-Cedideli Brahim, İngiltere'den gelecek kayınvalidesi ile kayınpederini beklemektedir.

"Müfettiş Ali" romanı işte bu iki farklı hayat biçiminin kelimelere dökülmesiyle sürüp gider...

"Fas" ülkesi gibi gizemli, ilginç bir roman...

REFİK DURBAŞ


Copyright © 2000, MERKEZ GAZETE DERGİ BASIM YAYINCILIK SANAYİ VE TİCARET A.Ş. - Tüm hakları saklıdır