Şirketlerin vergisi düştü mü, arttı mı, yoksa aynı mı?
Son birkaç haftadır tartışılan konulardan biri de, kurumlar vergisi mükellefi olan şirketlerin, vergi oranlarıyla ilgili.

Kimilerine göre vergi oranları bir önceki yıla göre düştü, kimilerine göre de arttı. Bu arada, "ne düştü ne de arttı, önceki yılın hemen hemen aynısı" diyenler de var.

Peki ama doğrusu hangisi?

Üçü de doğru!.. Yani düştüğü de, arttığı da, önceki yılın aynısı olduğu da doğru.

Bunun nasıl olduğunu aşağıdaki tabloyu inceleyip açıklamaları da okuduğunuzda öğreneceksiniz.

Eski ve yeni oranlar
Kurumlar vergisi mükellefi olan şirketlerin, vergi oranları, 4369 sayılı yasa ile 1 Ocak 1999'dan itibaren geçerli olacak şekilde yeniden belirlendi. Gerçi daha sonra, "dört dörtlük yasa" denilen 4444 sayılı yasa ile "ince ayar" bazı değişiklikler yapıldı ama Kurumlar vergisi oranlarına dokunulmadı. 25 Eylül 1999'da bir kararname ile stopaj oranları da açıklanınca, eski ve yeni vergi oranları net olarak ortaya çıktı.

Ülkemizde, her 1000 şirketten 999'u halka açık değil. Aşağıda, halka açık olmayan şirketlerin, eski ve yeni vergi oranlarına (fon payı dahil) yer verilmiştir.

	Eski Oran (%)			Yeni Oran (%)
	Vergi	Vergi	Vergi	Vergi	Vergi
	Oranı	Yükü	Oranı	Yükü	Yükü
	(1999 )			(2000)
Kurumlar Vergisi	25	25	30	30	30
Stopaj	20	15	15	9	9
Fon Payı	10	4	10	3,9	3,9
TOPLAM	-	44	-	42.9	42.9
Geçici Vergi	70	17,5	25	25	20
TOPLAM	-	61,5	-	67,9	62,9

Tabloyu yorumlayabilmek için, bazı temel bilgileri hatırlatmakta yarar var.

Önceki vergi yasalarına göre:

Yüzde 25 oranında hesaplanan kurumlar vergisi düşüldükten sonra kalan tutarın yüzde 20'si stopaj olarak hesaplanıyordu. Bu da yüzde 15'e isabet ediyordu. Fon payı ise, kurumlar vergisi ve stopajın yüzde 10'u olarak hesaplanıyordu. Geçici vergi de, geçmiş yıl kazancı üzerinden hesaplanan verginin yüzde 70'i idi.

Mevcut vergi yasasına göre;
* Kâr dağıtılmadığı zaman, kazancın yüzde 30'u oranında kurumlar vergisi, bunun yüzde 10'u oranında yani yüzde 3'de fon payı olmak üzere toplam yüzde 33 kurumlar vergisi ve fon payı ödeniyor. Bu oran daha önce yüzde 44 olduğu için, vergi oranları yüzde 11 düşmüş oluyor.

* Kâr dağıtıldığı zaman durum değişiyor. Dağıtılan kâr payı, yüzde 15 stopaja tabi tutuluyor. Stopaj ise; vergi ve fonlar, birinci ve ikinci tertip yedek akçeler düşüldükten sonra kalan tutar üzerinden hesaplanıyor. Bu da yaklaşık yüzde 9 oluyor.

Kâr dağıtıldığında; kurumlar vergisi, stopaj ve fon payı olarak yaklaşık yüzde 43'lük bir ödeme yapıldığı için, vergi oranları öncekinin hemen hemen aynı oluyor.

* Geçici vergi devreye girince, tablo yine değişiyor. Daha önce, geçmiş yıl kazancı üzerinden hesaplanan kurumlar vergisinin yüzde 70'i oranında yani yüzde 17.5 geçici vergi ödenirken, mevcut yasaya göre, üstelik cari yıl kazancının yüzde 25'i oranında geçici vergi ödeniyor. Bu durumda daha önce yüzde 61.5 olan toplam oran, 1999 yılı kazancından yüzde 67.9, 2000 yılı kazancından da (geçici vergi oranı 5 puan ineceği için) yüzde 62.9 oluyor.

Gerçi geçici vergi, izleyen yılda hesaplanan vergiden mahsup ediliyor ama sonuçta, geçici vergi dahil ödenen verginin oranı artmış oluyor.

İşte şirketlerin vergi oranları bu. Duruma göre azaldı, arttı ya da aynı kaldı diyebiliyoruz...