Büyükler vermeyince...
Kriz nedeniyle risk kavramının öne çıktığı 1998'de gelişmekte olan ülkelere giren para bir yıl öncesine göre yüzde 40 azalarak 160 milyar dolara indi. Bundan, Türkiye gibi aynı kategoride bulunan diğer ülkeler de olumsuz yönde etkilendi. Türkiye bu dev birikimden 3-5 milyar dolar gelsin diye sıkıntıyla beklerken, bazı gelişmekte olan ülkeler vadesi 15-20 yıla kadar uzayan fonları kendi kaynakları ile yaratmak için uğraşıyor.

* Kazakistan sosyal güvenlik reformunu 1 Ocak 1998'te yaptı. 4.2 milyonluk çalışan nüfusa sahip ülkede Mayıs itibariyle 782 bin kişi özel emeklilik sistemine geçti. Kazakistan'ın 363 milyon dolarlık bu birikiminin yüzde 75'i 5 yıl vadeli Kazak tahvillerinde duruyor.

* Çin yıl başından beri özel emeklilik sistemine geçmek için çalışıyor. Şu anda devlet emeklisine son maaşının yüzde 80'ini garanti ediyor. Ancak sistemin devam edebilmesi için maaşlarının yüzde 22.5'ini emeklilik primi olarak ödeyen işçilerin, bu oranı 10 yıl sonra yüzde 45'e çıkarmaları gerekiyor. Nüfusu milyarı aşan Çin'deki yüksek birikim potansiyeli yabancı sigorta şirketlerinin ağzını sulandırıyor.

* Şili'de AFP olarak adlandırılan sekiz emeklilik fonu var. Toplam birikim Haziran itibariyle 33.2 milyar dolar. 2003'te 70 milyar dolara ulaşacağı öngörüluyor. Şili vadesi 20 yıla kadar uzayan iç borç tahvili ihracına hazırlanıyor. Anapara ve kuponları ayrıştırılabilen yani strip'lenen bu tahvillerin en önemli alıcısı tabii ki bu fonlar. Şili bu tahvilerin satışıyla ikinci el piyasasını derinleştirmeyi ve daha sağlıklı bir faiz eğrisine sahip olmayı hedefliyor.

* Hindistan'da 22.5 milyar dolarlık aktif büyüklüğüne sahip özel emeklilik fonları, birikimin büyük bölümünü 'primary dealer'lardan satın alınan tahvillerde değerlendiriyor. Hükümet borsaya yatırım izni için hazırlık yapıyor.

* Brezilya'da 350 adet emeklilik fonu var. 48 milyar dolarlık birikimin yüzde 21'i hisse senetlerinde duruyor.

İhaleye talep gelecek
Bono faizleri fonlama maliyetinin izin verdiği ölçüde gerileyerek geçen hafta yüzde 90-95 bandında dalgalandı. Oranların bu seviyenin altına inmesi için yeni beklenti gerekiyor. Yeni vergi düzenlemeleri arasında repo faizinden kesilen stopajın yükseltilebileceği endişesi, bu arada bono gelirlerine yönelik hiç bir somut açıklama yapılmaması, faizlerin daha fazla düşmesine de engel oldu. Piyasa yeni gelişmeleri izlerken, Hazine geçen hafta ilk kez piyasa sunduğu üç yıl vadeli değişken kuponlu tahvil satışında önemli bir başarı elde etti. Kupon faizi üç ayda bir piyasa şartlarına göre değişecek tahvillerden tahminlerin üzerinde 444 trilyonluk satış yaptı. Hazine Ağustos ayındaki 1.4 katrilyonluk borçlanmasının yüzde 65'ini de 2 ve 3 yıllık kuponlu tahvillerle yapacak. Bu durum piyasanın sevdiği iskontolu tahvillerin değerini de artırıyor. Bu nedenle salı günü 150-250 trilyon aralığında satılacak Ağustos'un tek uzun vadeli iskontolu ihalesine yüksek talep bekleniyor.

NADİN TAŞCIOĞLU