Kamuda ücretler
Eski yazılarıma baktım. Her yıl Temmuz'da memur maaşlarını ele alan bir yazımız var. Belli ki memurların yılbaşında aldıkları zam daha az gürültü koparıyor. Yaz zammı daha çok ilgi çekiyor.

Neden? Çünkü Temmuz'da verilen zamla birlikte memur maaşının o yıl için reel değerini hesaplamak mümkün oluyor. Böylece, bir önceki yıla kıyasla memurların durumunda bir iyileşme olup olmadığını saptayabiliyoruz.

Ben gerek kamu gerek özel kesim ücretlerini dövizle izliyorum. Dolar-mark paritesindeki değişmelerin etkisini ortadan kaldırmak için "1 dolar artı 1.5 mark"tan oluşan döviz sepetini kullanıyorum.

Bu yöntem çalışanın maaşını aldığı gün dövize çevirdiği ve harcamalarını bu dövizi bozdurarak yaptığı anlamına geliyor. Döviz sepeti bazında kurların genellikle enflasyonu yakından takip ettiğini biliyoruz.

1998'de kamu çalışanlarının döviz sepeti bazında maaşları 1997'ye kıyasla yüzde 2 artmış. Yani Yılmaz hükümeti 1998'de sıkı maliye politikası uygulamasına rağmen memurlara reel olarak küçük bir zam yapmış.

Bu yıl reel artışın daha yüksek olduğunu görüyoruz. Ocak ve Temmuz'da verilen iki zamla, döviz sepetine göre memur maaşlarında 1998'ye kıyasla yüzde 7.5'luk artış var.

Dikkatinizi çekerim. Ekonomi küçülüyor. İnsanlar işsiz kalıyor. Özel kesimde reel ücretler düşüyor. Ona rağmen memur maaşları yüzde 7.5 artıyor. Üstelik, kamu çalışanlarının işini kaybetmek gibi bir sorunları da yok.

Yapısal sorunlar
Dilimizde tüy bitti. Bir devletin hem gereksiz yere çok sayıda insan istihdam edip hem de onlara yüksek maaş vermesi mümkün değildir. Son dönemde kamuoyunda tekrar bu konu gündeme geldi.

Halen kamuda 2 milyon vatandaşımız çalışıyor. Üçte bir azaltsanız, aynı bütçe ile memurlara yüzde 50 reel zam verebilirsiniz. Ama hem kamu istihdamını gizli bir işsizlik sigortası şeklinde kullanıp hem de çalışanlara yüksek ücret vermeye gücünüz etmez. İkisinden birini seçmek zorundasınız.

Maalesef bu soruna yönelik bir arayış göremiyoruz. Ekonomideki kriz hükümet için bir fırsattır. Kamu personel reformu için çalışmaların başlaması gerekiyor. Dünyanın her yerinde kamu istihdamının kısıtlanması zor bir iştir.

Uzun hazırlıklar yapılır. İş tanımları yapılır. Hizmet kalitesini bozmadan çalışanların verimliliğinin nasıl arttırılacağı araştırılır. Kamuoyunda tartışılır. Uzlaşma sağlanır. Bunlar yıllar sürer. Ancak ondan sonra akılcı ve sağlıklı bir reform yapılabilir.

Tekrar hatırlatalım. Şu sıralar ABD bütçesi fazla veriyor. Çünkü federal hükümet son yirmi yılda çalışan sayısını arttırmamış. Nüfus artmış, ekonomi büyümüş, fakat memur sayısı aynı kalmış. Dolayısı ile çalışanların reel gelirleri düzenli şekilde yükselmiş. Hizmet kalitesi korunmuş.

Yargının durumu
Mikro düzeyde de vahim sorunlar var. Kamu yönetimi, çalışanların özellikleri arasında ayırım yapmaktan aciz. Kolay yolu seçmiş. Kaynağım yok diyor ve herkese düşük maaş veriyor.

Son günlerde medyaya da yansıyan yargı iyi bir örnektir. Hukuk devletinin kurucu unsuru yargı organıdır. Demokrasilerde hakim ve savcılar toplumun en imtiyazlı kesimleri arasında yer alır. Aldıkları ücret temsil ettikleri yargı kurumuna duyulan saygının bir ifadesidir.

Ya Türkiye'de? Hükümetin acilen bu konuya el atması gerekmektedir. Kıdemli hakimine milletvekilinden yüksek maaş vermeyi içine sindiremeyen bir toplum ne hukukun üstünlüğünü ne de yargı bağımsızlığını gerçekleştirebilir.

Personel reformuna yargı organından başlanmasında büyük yarar görüyorum.