PAZAR 21 MART 1999
Mali piyasalar küskünler engelini aştı. Faizler yeniden yüzde 100'ün altına yollanırken borsa 4000 puanın üzerinde tırmınışını sürdürdü.
Bundan sonra artık gensoru kabul edilse de önemli değil. Seçime bir aydan daha kısa süre kalıyor. Üstelik gensoru başırılı olmayabilir de.
Ama küskünler hareketinin bir maliyeti elbette oldu. Borsada satanlar ve zarara uğrayanları hesaplama zor ama en azından geçen hafta Hazine'nin yaptığı ihalede küskünler hareketinden dolayı verdiği ekstra faizden 40 trilyonluk zarara uğradığını kabullenmek gerek. Küskünler hareketi bunun dışında bir işe yaramadı. Piyasanın daha yüksek faiz almasına sebep oldu.
Normal seçim sürecine girdiğimize göre, acaba mali piyasalar kaldığı yerden devam eder mi? Borsa yükselişine, faizler düşüşünü sürdürebilir mi?
Faizlerin yüzde 100'ün altına düşmesi Bayram öncesinde para talebi nedeniyle biraz zor. Bayram ertesinde ise seçim sonrası beklentiler yeniden ağırlık kazanabilir. İkili koalisyon ihtimalinin artması faizleri gevşetici etki yaratabilir.
Borsada da benzer bir durum söz konusu. Ama hisse senedi piyasası daha iyimser. Kar realizasyonları beklenmekle birlikte yüksekiliş sürebileceği de tahmin ediliyor. 2 Şubat'ta 2.621 puandan başlayan yükseliş 4.308 puana vardı ve 17 Temmuz 1998 sonrası en yüksek düzeyine çıktı. 7 haftayı bulan ve yüzde 65'e varan bu tırmanışın ardından kağıtların el değiştirmesi normal.
İMKB'nin açıldığı ve faiz piyasası ile dövize yatırımın yaygınlaştığı 1980'li yılların ortalarından bu yana yapılan genel seçimlerin öncesinde faiz yükselir, borsa düşer ve dövize yöneliş olurdu.
Bu seçimlerde farklı bir trend yaşanıyor ve tam tersi gelişmeler oluyor.
Bunun belli başlı bir kaç nedeni var.
Bunlardan birincisi, seçim sonrasına yönelik beklenti. Şubat ortasından itibaren oluşan bu beklenti seçim sonrasında hükümeti birbiriyle iyi anlaşan iki partinin oluşturacağı yönünde. IMF'le parasal yardımı da içeren anlaşmanın yapılacağı ve dış kredi musluklarının açılacağı bekleniyor bu durumda. Üstelik siyasi tabloda kötüleşme beklenmiyor. 1987, 1991 ve 1995 seçimlerinde bir öncekinden daha olumsuz bir siyasi tablo bekleniyordu ve öyle çıkmıştı.
Bu seçimlere önceki seçimlerden daha farklı şartlarda girmemizin ikinci nedeni Merkez Bankası rezervleri. Rezervin yüksekliği spekülasyonu önleyecek kadar fazla. Bu nedenle de yılbaşından bu yana Döviz Tevdiat Hesapları 1.5 milyar dolar azaldı. Önceki seçim dönemlerinde ise döviz alınırdı. Merkez Bankası döviz pozisyonu gerekli güveni vermezdi.
Bu hükümetin faizlerin seviyesi konusunda bir takıntısı yok. 1991 seçimleri öncesini hatırlarsak bakan telefon emriyle yaz aylarında faiz düşürtmüştü. Sonbalarda seçim oldu. Ayrıca hükümet beklentileri de farklılık gösteriyordu.
1995'de ise yine faiz takıntısı olan ve bu nedenle krize bile yol açan bir hükümet işbaşında iken erken seçime gidilmişti. Şu anda hükümet Hazine üzerinde baskı uygulamıyor. Talep ve arz serbestçe oluşuyor. Bu da TL'nin cazibesini sürdürmesiyle sonuçlanıyor.
Sonuç - "İyi bir itilaf beni iki ay idare eder"