PAZAR 21 MART 1999
Bugün Nevruz... Binlerce yıllık çok anlamlı bir geleneği kutluyoruz...
Nevruz, Farsça olup "yeni gün" anlamına gelmektedir. Güneşin Koç burcuna girdiği ve gece ile gündüzün eşit olduğu gündür.
Ortadoğu mitolojisinde Nevruz çok özel anlam taşır. Sümerler'de rahmet (yağmur) tanrısı İnanna (Nisan) ile bitki (bereket) tanrıçası Dumuzi'nin (Temmuz) evliliği kutsanırken bahar lezzeti müjdelenmişti. Bu müjdeli güne Nevruz deniyordu.
Nizamü'l-Mülk'ün Selçuklu astronomlarına hazırlattığı Celali takvimine göre "yılbaşı" olarak kabul edilen gün... Miladi takvimde 21 Mart'a; Rumi takvimde 9 Mart'a rastlamaktadır. Eski 12 hayvanlı Türk takviminde Nevruz vardı. Baharın başladığı günü simgeliyordu.
Nevruz ile ilgili çeşitli inançlar vardır. Bütün inançlarda ve örneklerinde Nevruz'un önemi vurgulanır. Örneğin yüce Allah'ın geceyi ve gündüzü Nevruz'da yarattığına inanılır. İnsanlığın atası olan Hazreti Adem'in çamuru Nevruz günü yoğruldu. Adem'in kaburga kemiğinden Havva'nın yaratılması Nevruz günü oldu. Cennetten kovulan Adem ile Havva, Nevruz günü Arafat'ta buluştular. Yıldızlar küme halinde iken Nevruz günü ayrılıp kendi yörüngelerinde dönmeye başladılar. Dünya üzerinde güneş düzeni böylece kuruldu ve takvim bulundu.
Hazreti Nuh'un gemisi Nevruz günü Cudi dağına oturdu ve insanlık yeniden üredi. Hazreti Yusuf, Nevruz günü kuyudan çıkarıldı ve kendisine peygamberlik verildi. Hazreti Yunus, Nevruz günü balığın karnından çıkıp karaya bırakıldı ve kendisine peygamberlik verildi. Hazreti Musa, asası ile Kızıl Deniz'i yararak ümmetini Firavun'dan Nevruz günü kurtardı.
Hazreti Ali, Nevruz günü dünyaya geldi. Hazreti Fatma ile Nevruz günü evlendi. Hazreti Muhammed, ilahi aşk sırrını Hazreti Ali'ye Nevruz günü verdi. Türkler'in Ergenekon'dan çıkışı ve dünyaya yayılışları Nevruz gününe rastladı.
Türk devletlerinde yıllık vergiler Nevruz günü toplanırdı. Bu yüzden bugün bile Mart ayı, maliye ayı olarak bilinir.
Nevruz'da yedi gün süresince her gün değişik reçeteli macunlar yapılarak halka dağıtılır. Bu macunların her hastalığa şifa verdiğine inanılır. Yedi gün boyunca fakirlerin karınları doyurulur ve her defasında yedi çeşit yiyecek verilerek Nevruz kutlanır.
Nevruz ile ilgili bir başka söylentiye göre, Pişdadiyan sülalesinin hükümdarı Cem, bin yıl yaşamış bir kutsal kişidir. Halkını alimler, askerler, çiftçiler ve sanatkârlar olarak dörde ayırmıştır. Bu ayrım içinde halkıyla her gün omuz omuza çalışarak insanlığı mutlu eden icatlarda bulunmuştur. Güneş takvimini ilk icat eden kişidir ve Nevruz'u yılbaşı olarak belirlemiştir.
Efsaneye göre Cem bütün dünyayı dolaşmış, Azerbaycan'ı görünce güzelliğine hayran olarak bu ülkede yaşamak istemiş. Yüzünü Hazar Denizi'ne çevirip mücevherlerle süslenmiş tahtını yüksek bir tepenin üzerine kurdurmuş. Pırlantalarla süslü kaftanını giyip tahtına oturmuş. Güneş doğunca tahtı ve kaftanı pırıl pırıl parlamaya başlamış ve ülke göz kamaştıran bir aydınlığa bürünmüş.
Halk bu aydınlık karşısında bugün "yeni bir gün" diyerek sevinçler göstermiş. Ve bu güne, yeni gün anlamına gelen "Nevruz" demişler. Yeni günü yaratan Cem için, ışık saçan anlamına gelen "şid" eklemesi yaparak adını Cemşid olarak kutsamışlar. Önceleri İdris Peygamber'in şeriatını uygulayan Cemşid, daha sonra ululuğun verdiği şımarıklıkla tanrılık iddiasında bulunmuş ve halk kendisinden yüz çevirmiş.
Bazılarına göre Cemşid, Süleyman Peygamber'dir. Şarabı Cem'in bulduğuna inanılır.
Nevruz günü Bektaşi-Aleviler'ce özenle kutlanır. Sabaha kadar süren "Ayin-i Cem" törenleri yapılır. Hazreti Ali'nin annesi Fatıma Bint Esad sancılanınca Hazreti Muhammed kendisine "Kabeyi tavaf et" buyurmuştur. Tavaf sonunda eve dönecek hali kalmayınca Kabe'nin içine girerek Hazreti Ali'yi dünya getirmiştir. Bu nedenle önce Hazreti Ali için mevlit okunur ve sonunda "Nevruziye"ler okunarak tören tamamlanır.
Nevruz, birlik ve beraberlik günüdür. Bereketin ve sevginin kenetlendiği gündür. Nevruz hepimize kutlu olsun.