PAZAR 21 MART 1999
OKAN MÜDERRİSOĞLU
Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) yeşil sermaye şirketlerinin halktan usulsüz para toplama girişimlerini durdurma çabalarında yetersiz kalıyor. Sermaye Piyasası Kanunu'ndaki yetkiler sınırlı olduğu, kanun değişikliği seçim sonrasına ertelendiği için SPK uzmanlarının denetim çalışmaları sonucunda hazırladıkları raporlar, yargı makamlarının önünde yığılıyor.
Yimpaş, Kombassan, Sayha Holding, Jet-Pa türü şirketlere para yatıran tasarruf sahiplerini, yurtiçinde ve yurtdışında gazete ilanları yoluyla uyarma çabaları da istenen sonucu vermedi. SPK'nın, "Makbuz karşılığı para yatırmayın, sonra hiçbir hak iddia edemezsiniz. Bilgi almak için bize başvurun" yönündeki net uyarılarına karşın çok az vatandaş SPK ile temas etti.
SPK'nın, yetkilerini yer yer içtihat yaratarak genişletme ve bu tür şirketleri borsaya çekerek açık ve şeffaf hale getirme çabalarının yargıdan döndüğünü gördükçe yeşil sermaye olarak adlandırılan şirketlerin, para toplama faaliyetlerinin hiç hız kesmediğini kaydeden Kurul uzmanları, "Bir an önce kanundaki boşluklar doldurulmalı" değerlendirmesini yaptılar.
Borsa'ya girmeyen çok ortaklı şirketlerin sermaye artış taleplerinin askıya alındığına dikkati çeken SPK yetkilileri, "Bizimle yaptıkları görüşmelerde, borsanın tekelci sermayenin bir aracı olduğunu, kendilerini koruyamayacağımızı, spekülatif hareketlerle batma noktasına getirileceklerini söylüyorlar. Hatta SPK'nın sürekli denetimleri nedeniyle ellerindeki sermayeyi yurtdışı yatırımlara kaydırmak zorunda kaldıklarından yakınıyorlar. Para bu kez ticari kazanç olarak Türkiye'ye getiriliyor. Sonuç değişmiyor" dediler.
SPK yetkilileri, çok ortaklı statüde ancak yasal normlara aykırı şekilde faaliyet gösteren şirketlerin ilk kez 1995 Kasım ayında incelemeye alındığını, o tarihten sonra sürdürülen hukuki mücadeleden istenen sonucun alınamadığını belirttiler ve şu değerlendirmeyi yaptılar:
"Biz ihtiyati tedbir kararı aldırıyoruz, onlar hiç umulmadık bir yerel mahkemeden aksi kararı getiriyorlar. Bu güce erişmişler. Sermaye piyasası ve finansal suçlar konusunda uzman mahkemelerin olmaması büyük bir dezavantaj. En azından İstanbul, Ankara, İzmir gibi büyük illerde ihtisas mahkemeleri kurulabilir. Çok ortaklı olduğu halde SPK'ya bilgi vermeyen, halktan hukuki geçerliliği olmayan belgelerle para toplayan, kar garantisi veren, kapalı devre ve usulsüz bir borsa mekanizması içinde ortaklık paylarının el değiştirmesine imkan veren şirketlerin faaliyetlerine anında müdahale edilebilir. Ortaklık yapısı yasal kimliğe kavuşturulur. Yatırımlar ve nakit yönetimine ilişkin bütün bilgiler şeffaflık içinde kamuoyuna duyurulur. Bu amaçla İMKB'ye girmeleri, hisse senetlerinin yasal güvence içinde alınıp-satılması sağlanır."
* Sermaye Piyasası Kanunu'ndaki yetkiler yetersiz
* Devlet kurumları arasında yeterli işbirliği yok
* Finansal suçlar konusunda uzmanlaşmış mahkemeler yok
* Hakkında suç duyurusu yapılan şirketler, sonuç alınmayınca güç gösterisinden galip çıkıyor
* Devlet, uyarmaktan daha etkili önlem almadıkça vatandaş para yatırmaya devam ediyor
* Yurtdışında yaşayanlar için alternatif yatırım modelleri üretilemiyor
* İstihbarat birimleri sadece kuryeleri ve bölge temsilcilerini takip ediyor
* Para getiren kuryeler havaalanında yakalansa bile savcılıkça serbest bırakılıyor
* Para trafiğine yönelik denetimler artınca, yurtdışı yatırımlar ivme kazanıyor.
* Yeşil sermaye Türkiye'ye ticari kazanç görüntüsü altında giriyor
* Bu tür şirketlerin, dolar-mark bazında fiktif kâr payı garantisi vermeleri önlenemiyor
* Şirketler, yatırımlarını kendi yöntemlerine göre yeniden değerlemeye tabi tutarak vatandaşlara kârlılık görüntüsü veriyorlar
* Şirketlerin büyük bölümü ticari faaliyetlerinde zarar ederken, ortaklık belgesi karşılığı toplanan dövizlerin kur farklarından yararlanılıyor