CUMA 21 AĞUSTOS 1998
ŞULE TÜRKER
Ankara- Edward Tashji, Ermeni asıllı, ABD vatandaşı. Türk dostu, Türkiye sevdalısı. Türkiye sevgisi uzun yıllar Osmanlı topraklarında yaşamış olan ailesi, özellikle de annesinin anlattıklarından geliyor.
Seri Türkçesi'yle dikkat çeken Tashji, ABD'de Türkiye aleyhtarı Ermeni lobisine karşı birey olarak ve Türk-Amerikan Dernekleri Federasyonu çatısı altında mücadele veriyor.
Milli Kütüphane'de açılan "Bir Amerikalı'nın Türkiye Sevgisi" adlı sergisi için Ankara'ya gelen Edward Tashji ve eşi Merih Tashji ile kaldıkları otelde sohbet ettik. Serginin son hazırlıkları için 7 saat boyunca Milli Kütüphane'de çalışan 66 yaşındaki Tashji'da ilk gözümüze çarpan, boynundaki ay-yıldızlı kolye ve yakasındaki Atatürk rozeti oldu. Tashji bunları sadece yatarken çıkarttığını söyledi.
ABD'de doğan ve büyüyen Tashji'ya ilk yönelttiğimiz soru, "hak savunuculuğu" boyutundaki Türkiye sevgisi ve tutkusunun nereden kaynaklandığı oldu. Tashji, bu soruya şu cevabı verdi:
"Ermeni asıllı annem Balıkesir, Süryani asıllı babam Urfa doğumlu. Benim makalelerimde, mektuplarımda yazdıklarım hep ailemden duyduklarımdır. Annem, 'Oğlum, Türkiyemiz'in ve bizim tarihimizi benden öğreneceksin. Bizim Türkiye'de her şeyimiz vardı. Eğer Ermeniler rahat kalsalardı başımıza gelen felaketler mutlaka yaşanmazdı' derdi. Türkiye'nin en acı tarihini gören kadın annem ABD'de Türk subaylarını gördüğünde, 'Çocuklarım buyrun, burası sizin evinizdir' derdi. Ben, o sözleri unutabilir miyim? Bu dünyada beni annem kadar etkileyecek bir tarihçi var mıdır? Annemin gördüğü ıstırapları ve üzüntüleri ben görmüş olsaydım, benim boynumda ay yıldız rozeti asılı olmazdı."
Balıkesir'deki annesinin ailesini kaybedince Kilis'e gittiğini ve orada Osmanlı subayı olan babası ile tanıştığını anlatan ve bu sırada babasının üniformalı fotoğrafını gösteren Tashji, şöyle devam etti:
"Annem, Osmanlı ordusunda sandık emiri vazifesi olan babamla karşılaşır. Ermenice bilmeyen annem, abisinden gelen mektubu babama tercüme ettirir. Böyle başlayan aşk, evlilikle noktalanır."
Edward Tashji, "Annem Zabel Tashjiyan, babam Manofar Tashji ile evlendiğinde 3 harf kaybetti" diye espri yaptı. 1920'de ailesinin ABD'ye gelerek, yerleştiğini söyleyen Tashji, "Türkiye sevgisini bize aktardılar. Ben 16 yaşıma kadar tek kelime Türkçe bilmiyordum, sonra öğrendim" dedi.
Gençlik yıllarında New York'ta "Orta Doğu Orkestrası"nı kurduklarını anlatan Tashji, "Eşimin kuzeni de bu orkestrada ud çalıyordu. Ben darbuka çalıyordum. Bu orkestrayla Süryani ve Ermeni cemaatine Türk müziği çaldık" diye konuştu.
"Tashji'ların ABD'de de ne kuvveti var, ne kudredi var ne zenginliği var. Yalnız Türk sevgisi var" diyen Edward Tashji, "Gençliğimde de Türkiye için çalışmalarımız oldu. ABD'ye gelen Türkler'e evimizi açtık. Elimizden geldiğince Türkiye'yi korumaya çalıştım. Bunu içimden geldiği için yaptım ve yapıyorum" dedi.
New York'taki araç plakasında "vatan", kartvizinde ise, "Bana Türk dostu derler" yazan, dokuz yıldır Türk Amerikan Dernekleri Federasyonu'nda gönüllü olarak çalışan Tashji, şimdiye kadar birçok Türk yürüyüşüne katılıp, konuşmalar yaptı, ABD'de bayramlarda kaldırılan park yasağının Ramazan ve Kurban bayramlarında da kaldırılmasını sağladı, Ermeni lobisine karşı Türkiye lehine makaleler yazdı, belgeler sundu.
"ABD'de tarihin tüm yanlışlıkları tarihi gerçek diye kabul ediliyor" diyen Tashji, "Biz haklı sesimizi duyurmaya, cahil Amerika'ya Türk'ün gerçek tarihini öğretmeye çalışıyoruz. Ben Ermeni asıllıyım ve 'Türkiye'de Ermeniler'e karşı soykırım olmadı, Gerçekleri öğrenin artık ABD, uyanın' diyorum" diye konuştu. Tashjiyan Ermeniler hakkındaki konuşmalarında, Türkiye'de yaşayan Ermeni asıllı kişileri dışında tuttuğuna da dikkat çekti.
İlk kez 1968'de eşiyle birlikte Türkiye'ye gelen ve 40. evlilik yıldönümlerini de Türkiye'de kutladıklarını belirten Tashji, "Şimdi de 8 yıldır Türkiye'de açmayı beklediğim sergi için Ankara'dayım" diye konuştu. Öldükten sonra Türkiye'de gömülmek istediğini, bunun için yaptığı müracaata olumlu yanıt geldiğini de söyleyen Tashji, "Artık rahat ölebilirim" dedi.
"Ben Türkiye'ye Edward ve Merih Tashji'yı tanıtmaya gelmedim. Bu vatanda doğmuş olan babamı annemi tanıştırmaya geldim. Bu memleket bilsin ki, Osmanlı Türkiye'sinde böyle insanlar yaşamış. Çünkü 80 yıldır ABD'de Ermeniler'in yalanları gerçek olarak kabul ediliyor" diyen Tashji, şöyle devam etti:
"Senelerdir sakladığımız belge, mektup, makale, taş plak, Atatürk'ün sesinin olduğu kayıtların bu sergide yer alıyor. Ermeni ve soykırım gerçeği bu sergide yer alıyor. Bu sergi Osmanlı'dan bugüne devam eden gerçek bir öyküyü anlatıyor."